İstanbul °C
Ekonominin tüketimi
“Dünya, her insanın sadece ihtiyaçlarını karşılayabilir; açgözlülüğünü değil!”
Mahatma Gandhi
Sürdürülebilirlik, her ne kadar çevre alanında sıklıkla karşılaşılan bir kavram olsa da, hayatın her alanında çalışmaktadır. Bilim insanları bu konuyu çevresel, sosyal ve ekonomik sürdürülebilirlik olarak sınıflandırsa da sürdürülebilir bir kalkınma için bu üç boyut birbirinden ayrı tutulamaz ve bağımsızlaştırılamaz.
Sürdürülebilirliğin üç boyutu çok basit bir prensiple çalışmaktadır: ekonominin sürdürülebilirliği, sosyalin sürdürülebilirliğine, aynı şekilde sosyalin sürdürülebilirliği de ekolojinin sürdürülebilirliğine bağlıdır. Ekoloji hücresi sosyalin hücresini, sosyal hücre ise ekonominin hücresini beslemektedir. Ancak biz ekoloji ve sosyal hücrelerini desteklemeden ekonomi hücresini “yanlış üretim ve tüketim politikaları” ile o kadar şişirdik ki, sosyalin ve ekolojinin hücrelerini parçaladık. Halbuki, güzel gezegenimiz daha 4.6 milyar yaşında. Dünya’nın yaşını 46 yıl olacak şekilde düşünürsek; insanoğlu sadece 4 saattir yeryüzünde ve endüstri devrimi başlayalı sadece 1 dakika oldu. Biz ise bu kadar kısa sürede, sadece 1 dakikada Dünya’daki ormanların ve işlenebilir toprağın yarısını yok ettik. Ama bir düşünelim; “büyüme uğruna büyümek, ancak bir kanser hücresinin ideolojisi olabilir” değil mi?
Doğanın bitmeyen pandemisi, insanoğlunun ta kendisi…
Çevre kirliliği, endüstri devrimiyle birlikte ateşlenen üretim ve tüketim faaliyetleri nedeniyle meydana gelmiştir. Bu öyle bir ateşlemedir ki, aşırı tüketime özendirilen ve daha fazlasını talep etmede, ya da borçlanmada herhangi bir sorun göremeyen “farkındalığı düşük ama dürtüselliği yüksek kitleler” yavaş yavaş daha fazla tüketebilmek adına kendilerini parçalamış, doğayı yıpratmış, kaynakları hor kullanmış ve hatta kaynaklar için savaşmış… Şimdiler de ellerinde buğday, uyarmaktalar: “kıtlık var!”
İktisat Teorisi Ders 1 – Ekonomi nedir? “Kıt kaynaklar ile sonsuz ihtiyaçları karşılamak”.
Kıtlık dediğimiz, öyle basit bir kavram değil. Artık hiç değil. Maalesef yenilenebilir dediğimiz, o yaşam ünitelerimiz bile artık “kıtlık” noktasına takılıyorlar. Temiz sularımız, “kıt”. Temiz hava, “kıt”. Bereketli topraklar, “kıt”. Çünkü doğanın tüm kalitesini ve dengesini süpürüp attık. Diğer canlıların bir dili olsaydı sanırım bizim için şunu söyleyeceklerdir: “Bu kendini en akıllı varsayan kordelılar şubesi, primatlar sınıfından bir hayvan türü olan insanoğlu, daha fazla tüketim ve para için tüm canlıların yaşam ünitesinin fişini çekiyor. Kesinlikle akıllı değiller, kesinlikle ahlaklı değiller ve kesinlikle bu sürdürülebilir değil.”
Onlara, kendimize ve yaşam alanlarımıza verdiğimiz zararları düşündüğümüzde, evet.. Hiç de haksız sayılmazlar. Daha neye gerçekte ne kadar ihtiyacımız var, bilmiyoruz. Firmalar yeni bir ürün çıkardığında ya da siyasetçiler yeni bir politika geliştirdiğinde, anında beynin o mantıklı veri işleyen bölgeleri olan kortekslerini kapayıp, ışık kapanına doğru kanatlarını açan minik sineklere dönüşüyoruz. İşimizi de o noktada hemen bitirmiyorlar; her yeni ve daha cazip görünen bir teklif kapanına yapışıp kaldığımızda vadeli satışla, taksit taksit tüketiliyoruz. Bugünü taksitlendirip, yarını borçlandırıyoruz.
Artık “sürdürülebilir” üretim ve tüketim inovasyonlarının ve politikalarının geliştirilmesi gerekiyor. Üretim ve tüketim etiği konularında eğitimlerin verilmesi gerekiyor. Sürdürülebilir kalkınmanın ancak ve ancak sürdürülebilirlik eğitimi almış “etik ve duyarlı” beyinlerden çıkabileceğinin idrak edilmesi gerekiyor. Yoksa sürdürülebilir kalkınma güzel bir hayalin ötesine geçemeyecek, tüm kurgunun aşağıdaki gibi geliştiği bir hikayede;
“Bir varmış, bir yokmuş.. Doğa insanı, insan parayı doğurmuş. Gel zaman git zaman, doğanın kucağında parayla oynayarak büyürken insan, bu bereketli ve güzel topraklara şuur tanımaz, acımasızlığın zorbalığa dayandığı, barış ve adaletin çok uzağında bir düzen çökmüş. Açgözlü doğasına teslimiyetle evlatlar hayırsız çıkmış; insanın tükettiği onu hayatta tutan doğa, paranın tüketimi de insan olmuş…”
Bu sistemi ve hikayenin sonunu değiştirebiliriz. Bir sonraki yazım ekonomik sürdürülebilirlik üzerine olacak. O zamana kadar farkındalıkta, iyi insan eylemlerinde ve işbirliğinde kalın.
Saygı ve sevgiler,
Sürdürülebilirlik ve Kitlesel Algı Uzmanı
https://linktr.ee/Neurosustainability
YORUMLAR