Geleceğin mesleği!

Koçluk

Son zamanlarda ismi artık daha tanıdık gelse de mesleğimiz hakkında sorgulamalar devam etmekte; “Koçluk” bir meslek mi, “Koçluk” nedir?

Meslekler, toplumdaki üretim veya hizmet ihtiyacına göre zamanla şekillenen, kişilerin yatkınlığına, yeterliliğine ve yaradılışına göre icra edilen toplumsal ve ekonomik sistemdir diyebiliriz. Bu doğrultuda sizlere birkaç meslek ve tarihçesi ile akabinde günümüz yeni mesleklerinden ve geleceğin mesleklerinden sayılan “koçluk” mesleğinin tarihçesini vereceğiz.

Avukatlık
Avrupa’da bugünkü anlamıyla 13.yy sonlarında doğmaya başlayan lonca içinde örgütlenen avukatlık mesleği yaklaşık 800 yıllık süreçte modern anlamını bulan bir meslektir. (Av. Orhan Seyfi Güner, Avukatlık Mesleğinin Tarihçesi, Pdf, s.381)
Türkiye’de ise Osmanlı Devleti’nde Tanzimat öncesinde arzuhalciler, dava vekilliği yaparak bu görevi ifa ediyordu. Tanzimat sonrası 1876 Vekiller Nizamnamesi ile şekillenmeye başlamış.
Meşrutiyetin ilanından sonra Dava Vekilleri, 31 Temmuz 1908 ‘de Divan yolunda Arif’in Kıraathanesinde toplanıp birtakım kararlar almışlardır. Bu kararlar:
(a) Toplum içinde dava vekilleri hakkında oluşan kötü düşünceleri ortadan kaldırmak, en kutsal haklardan olan savunma hakkını halka anlatmak
(b) Kanuni ve ahlaki yönden niteliksiz insanların mahkemelere kabullerine engel olmak ve bu konuda resmi makamları uyarmak.
(c) Hukuk Mektebi mezunlarına basit bir sınav neticesi ruhsatname vermek.
(d) Dava Vekilleri ile ilgili bir levha düzenlemek” şeklinde olmuştur.28 İstanbul Barosunun bugün yürürlükte olan levhası 21 Ağustos 1908’de alınan kararla hazırlanan levhanın devamıdır. (Av. Orhan Seyfi Güner, Avukatlık Mesleğinin Tarihçesi,Pdf,s.391)
Meşrutiyet döneminde alınan kararla günümüze kadar Cumhuriyet tarihindeki değişiklerle bugünkü varlığına ulaşmıştır.

Psikolog

Aristo’nun İ.Ö. 384 yılında Psykhe-Ruh Üzerine adlı kitabıyla ruh konusu felsefe bilimi altında başlamış. 17. Yy da Descartes sadece insanların ruhu vardır diyerek felsefedeki ruh konusuna deyinmiş oluyordu. 1866 da S. Freud’un hipnoz ve telkin ile tedavileri, W.Wunt’un  1870 de ilk psikoloji laboratuvarını kurması ile psikoloji felsefeden ayrılıp başlı başına bilim adlediliyordu. 19. Yy da P.Broca konuşma merkezinin beynin sol yarım küresindeki yerini buldu. Artık başlı başına bilim olan psikolojinin üzerinde çalışan ve çeşitli tekniklerle insan davranışlarını inceleyen kişilere de psikolog denmeye başlandı. Türkiye’de Türk Psikologlar Derneği 1976 da kurulmuş ve 2008 den beri mesleki yasalar üzerinde çalışmaktadırlar.(Psk.Murat Bilim, Psikolojinin tarihsel gelişimi)

Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik

Psikolojik danışmanlık ve rehberlik mesleği 1910 da Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanılmaya başlanmış. 1. Dünya Savaşı sırasında etkin hale gelmiştir. Dünyadan esinlenerek 1950 li yıllarda Türk eğitim sisteminde yerini alır. 1970 de okullarda aktif hale gelmiştir. (Cengiz Poyraz, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, S.2, 2006, Türkiyede Rehberlik Hizmeti Tarihi, s.187)

Koçluk

Fransızca kökenli eski bir kelime olan “Coach” kelimesi; “insanları bir yerden bir yere taşıyan araç” anlamındadır. 1500’lü yıllarda İngilizce’de de benzer bir anlamda kullanılmaya başlayan “Coach” kelimesi, 1556 da Macaristan’da büyük taşıyıcı manasında kullanılmıştır. Günümüze yakın anlamını 1840’lı yıllarda kazanmıştır.  1830 lu yıllarda Oxford Üniversitesi’nde öğrencileri sınava hazırlayan özel öğretmenler için kullanılmaya başlanan kelime, 1861 ve sonrasında ise daha modern bir ifade ile sporcu ekiplerini eğiten kişilere verilmiştir.

1974 W.T. GAYLWEY 1974 tarihli “The Game Of Tenis” kitabı ile kişisel performans açısından yeni bir yaklaşım sinyalleri vermiştir. Bu yeni yaklaşım ile performans odağı fiziksel yapıdan zihinsel yapıya yönelmişti. Bu felsefeye gör sporcular spordaki faaliyetleri zihninde canlandırarak tekrar oynamayı öğrendiklerinde uygun fiziksel hareketler süreci takip ediyor. Sporda yapılan hareketler zihinde canlandırıldığında fiziksel olarak da bu hareketlerde başarılı oluyorlardı. Başarıya ulaşmada sporcular içlerindeki gücü keşfetmeleri gerekiyordu. Bu kitap ve felsefesi, sporcuların korkuları ve odaklanmalarının yönü konusunda devrimsel niteliktedir.

1980 li yıllarda ise iş dünyasında iş performansını arttıran kişiler için kullanılmıştır. Thomas J. Leonard mali danışmanlık yaptığı sırada insanların bundan daha fazlasına ihtiyaç duyduklarının farkına vardığında danışanlarına “hayata dair konuşmak” isteyip istemediklerini sorduğunda önerisi heyecanla karşılık gördü ve mali danışman değil artık bir hayat planlama danışmanı olmuştu. Hatta danışan önerisi ile yaptığı işe koçluk diyebileceği fikride önerilmişti.
Günümüz anlamında ilk kez Dr. Dick Borough, 1985 yılında kendi liderlik tarzını tanımlamak için Koç terimini kullanmıştır. 1988 yılında Forbes dergisinde çıkan “Sigmund Freud, Henry Ford’a Karşı” başlıklı makale, koçluğun tanım olarak yerleşmesinde dikkat çekici bir öneme sahiptir. Werner Erhard, Thomas J. Leonard, Laura Whitworth; gelişim ve farkındalık kavramlarını toplumların ve kişilerin hayatlarına sokmaya başlamıştır. 1990 lı yıllara gelindiğinde Amerika ve İngiltere başta olmak üzere koçluk spor alanını aşıp iş dünyasında da rol üstlenmiştir.
Türkiye’de ise Mesleki Yeterlilik Kurumunun verilerinde 22.05.2013 tarihinde onaylanarak meslek olarak tanımı ve kriterleri belirlenerek 26.06.2013 tarihinde 28692 sayılı resmi gazetede yayımlanmıştır.

Gelelim bu mesleğin tanımıma: Koç, ilgili yasal süreçler, kalite normları ve hizmet prosedürleri çerçevesinde; koçluk süreçlerinin iş organizasyonu ve süreç başlatma faaliyetlerini gerçekleştiren, koçluk sürecini yürüten ve bireysel mesleki gelişimini sağlayan nitelikli kişidir. Koç, müşterilerinin kişisel ve profesyonel potansiyelini gerçekleştirmeye yönelik farkındalık, gelişim ve çözüm seçeneklerini arttırıcı ve bu yönde destekleyici çalışmaları yürütür.

Görüldüğü üzere her meslek belli aşamalardan geçip kendi kriterlerini belirlemektedir. Bu zamanın ve toplumun ihtiyaçlarına göre şekillenmektedir. Bu nedenledir ki artan teknoloji, ev-iş-özel hayat koşturmacasında kendine vakit ayıramayan dünyadaki hızlı yaşam döngüsündeki günümüz insanının koça ihtiyacı olmakta.  Füturistlere göre geleceğin mesleği olan koçluk için yorumları ise “herkesin bir koçu olacak” şeklindedir.

Sevgiyle kalın.

Hülya Özbayram