ABD’nin Türkiye yaptırımları ne anlama geliyor?

ABD anayasasına göre, Başkan tarafından veto edilen bir tasarının Kongre’nin hem Temsilciler Meclisi hem de Senato kanadında üçte iki çoğunlukla bir daha kabul edilmesi halinde, veto da geçersiz kılınıyor.

13 Ekim 2019ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırımlarla ilgili yaptığı son açıklama ne anlama geliyor?

ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin Cuma günü yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Türkiye’nin kuzeydoğu Suriye’de ‘insan hakları ihlali gerçekleştirmesi ya da Suriye’de istikrarsızlığa yol açması’ takdirinde uygulamaya konmak üzere geniş kapsamlı yaptırımların uygulanması için onay verdiğini söyledi.

Yazılı bir açıklama yayımlayan ve Beyaz Saray’da gazetecilere konuşan Mnuchin, Trump’ın “çok önemli yeni yaptırımlar koyma yetkisi veren” yeni bir başkanlık emrine onay verdiğini, ancak ABD’nin şimdilik bunları “harekete geçirmeyeceğini” belirtti.

Mnuchin, “Bunlar çok güçlü yaptırımlar. Bunları kullanmak zorunda kalmayacağımızı umuyoruz, ancak gerekirse Türk ekonomisine kepenk indirtebiliriz.” dedi.

Bunun üzerine Dışişleri Bakanlığı bir yazılı açıklama yayımlayarak “misliyle mukabelede bulunacağımızdan kimsenin şüphesi olmasın” ifadesini kullandı.

ABD Hazine Bakanlığı’nın açıklaması, Türkiye’ye hangi durumlarda ve ne zaman yaptırım uygulanabileceğine yönelik tartışmaların güçlenmesine neden oldu.

New York Times gazetesi ise kimi Amerikan diplomatlara dayandırdığı haberinde bu uyarının, Kongre’nin yaptırım uygulama adımının önüne geçmek için gerçekleştirildiği yorumunu yaptı.

‘Hedefte hükümet yetkilileri olacak’
ABD Hazine Bakanlığı’nın açıklamasında yürütülen operasyon sırasında, “sivillerin hedef alınması, sivillerin yaşadığı alanların altyapısına zarar verilmesi, etnik ya da dini azınlıkların hedef alınması, Suriye Demokratik Güçleri’nin yürüttüğü terör karşıtı operasyonların zarar görmesi” takdirinde yaptırımların devreye sokulacağı belirtildi.

“Türkiye’nin hiçbir IŞİD askerinin kaçmasına izin vermemesi gerektiği” belirtilirken yaptırımların hükümet yetkililerini hedef alacağı aktarıldı. Mnuchin, bu açıklamanın bankalara ve diğer taraflara herhangi bir aksiyon alınabileceğine dair bir uyarı olarak yayımlandığını belirtti.

Dışişleri Bakanlığı ise “Barış Pınarı Harekâtı başladığında ABD yönetimine her seviyede bilgi aktarıldı” dediği açıklamasında, “Türkiye milli güvenliğine tehdit oluşturan terör örgütleriyle mücadele etmektedir ve bu mücadele kararlılıkla sürdürülecektir.” denildi. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy’un imzasını taşıyan açıklama, “Tam mütekabiliyet çerçevesinde misliyle mukabelede bulunacağımızdan kimsenin şüphesi olmamalıdır” ifadesiyle son buldu.

‘Bankalar ve şirketlere yaptırım gelebilir’
ABD Hazine Bakanlığı’nın son açıklamasıyla ilgili bir haber yayımlayan Wall Street Journal gazetesi, Trump yönetiminin halihazırda yasaklanan aktivitelere karışan hükümet yetkililerine ve diğer başka isimlere yaptırım uygulayabileceğini belirtti. Ancak bu yeni açıklamayla Hazine Bakanlığı’nın bankalar, petrol şirketleri, altın tüccarları ya da diğer başka isimlere yaptırım uygulama yetkisine kavuştuğunu belirtti.

Gazeteye göre bu Türkiye’de faaliyet gösteren Batılı bankaları etkileyebilir. Bu yaptırımların devreye girmesi takdirinde faizlerin de yükselebileceği aktarıldı.

ABD Dışişleri Bakanlığı’nın eski terör ve maliye istihbarat uzmanı Eric Lorber, bankaların böyle bir durumda Türkiye’deki kurumlara kredi vermek istemeyeceğini söyledi.

‘Zamanlama yanlış’
New York Times gazetesi, konuyla ilgili haberinde ise ABD’nin yaptırım tehdidinin ‘laftan’ öteye gitmediğini belirtti.

Gazeteye göre bu tehdidin içeriğinden çok zamanlaması şüphe yaratıyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Trump ile Barış Pınarı Harekâtı’na başlamadan önce telefonda konuştuğunu belirten bazı ABD’li diplomatlar, Trump’ın yaptırım tehdidini askerler çekilmeden önce sunmamasının ‘büyük bir hata olduğunu’ söyledi.

Diplomatlara göre tehdidin şu an yöneltilmesi, “Erdoğan’ın geri adım atması itibarına zarar vereceği kaygısı yaratacağı için” büyük bir etki yaratmayacak.

Aynı zamanda kimi Amerikan diplomatlar bu uyarının, Kongre’nin yaptırım uygulama adımının önüne geçmek için gerçekleştirildiği yorumunu yaptı.

Gazeteye konuşan Beyaz Saray yetkililerine göre iki partili Kongre üyeleri de yaptırımları hayata geçirmek için hazırlanıyor. Böyle bir durumda 2017’de Rusya’ya yaptırım uygulama kararının alınması gibi yeterli sayıya ulaşılması takdirinde başkan veto etse bile Türkiye’ye yönelik yaptırımlar devreye girebilir.

Kongre’de yaptırımlar için girişimler başladı
Kongre’nin iki kanadında da Türkiye’ye yaptırım uygulanması için girişim başlatıldı.

Bu yaptırımların hayata geçirilebilmesi için hem Temsilciler Meclisi’nin hem de Senato’nun kabul etmesi, Kongre’den geçtikten sonra da Trump’ın onaylaması gerekiyor.

Türkiye’ye yaptırımla ilgili ilk girişim Senato’da yapıldı. Cumhuriyetçi Lindsey Graham ve Demokrat Chris Van Hollen birlikte bir tasarı hazırladı.

Hazırlanan tasarının altında her iki partinin Senatörlerinin imzasının olması, bu tasarının hem Demokrat hem de Cumhuriyetçiler tarafından desteklendiğini gösteriyor.

Kongre’deki ikinci tasarı da Temsilciler Meclisi’nde.

ABD Kongresi, Trump veto etse bile Türkiye’ye yaptırım uygulayabilir mi?
Operasyonun başlamasıyla birlikte Kongre üyeleri de Türkiye’ye yaptırım uygulanması için harekete geçti. Hem Temsilciler Meclisi hem de Senato’da Türkiye’ye bir dizi ekonomik ve askeri yaptırım getirilmesini öngören yasal düzenlemeler için süreç başlatıldı.

Bu girişimlerin Kongre’de başarılı olması halinde Trump’ın tavrının ne olacağı ise bilinmiyor.

Bununla birlikte Trump veto etse bile, belli koşullar altında Kongre’nin yeterli çoğunluğa ulaşıp vetoyu aşması ve bu yaptırımları yürürlüğe koyması da mümkün. Bu durumda, Kongre, Trump döneminde ilk kez vetoyu geçersiz kılmış olacak.

Kongre’de yaptırım konusunda hangi hazırlıklar var?
Kongre’nin iki kanadında da Türkiye’ye yaptırım uygulanması için girişim başlatıldı.

Bu yaptırımların hayata geçirilebilmesi için hem Temsilciler Meclisi’nin hem de Senato’nun kabul etmesi, Kongre’den geçtikten sonra da Trump’ın onaylaması gerekiyor.

Türkiye’ye yaptırımla ilgili ilk girişim Senato’da yapıldı. Cumhuriyetçi Lindsey Graham ve Demokrat Chris Van Hollen birlikte bir tasarı hazırladı.

Hazırlanan tasarının altında her iki partinin Senatörlerinin imzasının olması, bu tasarının hem Demokrat hem de Cumhuriyetçiler tarafından desteklendiğini gösteriyor.

Geçtiğimiz hafta basına yansıyan tasarıda hatırlanacağı üzere, Barış Pınarı Harekâtı nedeniyle Türkiye’ye uygulanması istenen yaptırımlar şöyleydi:

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in ABD’deki malvarlıklarına yaptırım uygulanması
Türk ordusuna maddi, malzeme ve teknolojik destek satan ya da sağlayan veya uçak, uçak parçası, silah vb gibi malzemelerle ilgili bilerek işlem yapan yabancılara yaptırım uygulanması
Türk Silahlı Kuvvetleri’nin kullanımı için ülke içinde geliştirilen petrol ve doğalgaz üretiminin devamına yönelik mal, hizmet, teknoloji veya bilgi sağlayan ya da bu üretimi destekleyen yabancı kişilere yaptırım uygulanması
ABD’nin TSK’ya savunma malzemeleri, hizmeti ve teknolojisi ile mühimmat satışı ve teslimatının yasaklanması
Türkiye’ye Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın alması nedeniyle ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamında yaptırım uygulanması
ABD’ye seyahat eden Türk liderlere vize kısıtlamalarının getirilmesi
Erdoğan’ın net malvarlığıyla ilgili rapor hazırlanması
Hazırlanan tasarıda, insani yardım, tıbbi yardım, demokrasinin geliştirilmesi, seçimlere yardım edilmesi ve istihbarat paylaşımı alanlarının yaptırım kapsamı dışında tutulacağı belirtildi.

Kongre’deki ikinci tasarı da Temsilciler Meclisi’nde.

Cumhuriyetçi Parti’nin Wyoming temsilcilerinden Liz Cheney, 28 Cumhuriyetçi üyeyle birlikte Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını öngören bir yasa tasarısı sundu.

Cheney, “Türkiye, Suriye’nin kuzeyinde IŞİD’le mücadelede binlerce kişiyi kaybetmiş ve bize vatanımızı korumada yardım etmiş olan Kürt müttefiklerimize acımasızca saldırmasının yarattığı ciddi sonuçlarla karşılaşmalı” dedi.

Tasarıya imza atan bir başka Cumhuriyetçi üye Jodey Arrington da, bu tasarının Türkiye’nin “çizilen çerçeveyi aşması durumunda ekonomisini yerle bir edeceğini” söyleyen Trump’a bu vaadini gerçekleştirmesi için gerekli araçları vereceğini belirtti.

Söz konusu tasarıların önümüzdeki hafta içinde Kongre’de ele alınması ve oylanması bekleniyor.

Trump’ın vetosuna rağmen yaptırım gelebilir mi?
Evet, mümkün.

Bunun olabilmesi için Kongre’nin her iki kanadında da Trump’ın olası vetosunu geçersiz kılacak çoğunluğa ulaşılması gerekiyor.

ABD anayasasına göre, Başkan tarafından veto edilen bir tasarının Kongre’nin hem Temsilciler Meclisi hem de Senato kanadında üçte iki çoğunlukla bir daha kabul edilmesi halinde, veto da geçersiz kılınıyor.

Gerek Temsilciler Meclisi gerekse de Senato’da, Türkiye’ye yaptırım konusunda hazırlık yapan üyeler, Fırat Nehri’nin doğusuna düzenlenen askeri operasyona çok ciddi tepki olduğunu ve bu nedenle de vetoyu geçersiz kılacak olan bu üçte ikilik çoğunluğa ulaşabileceklerini düşünüyor.

Trump’ın veto etmesi halinde, yaptırımlarla ilgili tasarının yürürlüğe girmesi için yapılacak ikinci oylamada, Temsilciler Meclisi’nde en az 290, Senato’da da en az 67 oyla kabul edilmesi gerekiyor.

Türkiye’ye yaptırım tasarısının Trump’ın vetosuna rağmen geçmesi halinde, Kongre, Trump döneminde ilk kez vetoyu geçersiz kılmış olacak.

ABD Kongresi’nin web sitesinde yer alan bilgiye göre, bugüne kadar ABD’de veto edilen yasaların yüzde 10’undan daha azında Kongre vetoyu geçersiz kılacak şekilde oy kullandı.

ABD’de Kongre’nin en son vetoyu geçersiz kılması, 2016 senesinde eski Başkan Barack Obama’nın başkanlığının sona ermesine yalnızca dört ay kala oldu.

Obama, 11 Eylül 2001’de El Kaide’nin kaçırdığı uçaklarla New York ve Washington’da düzenlediği saldırıların kurbanlarının Suudi Arabistan’a dava açmasına yönelik tasarıyı veto etmiş ancak Kongre bu tasarıyı bir kez daha oylayarak, vetoyu geçersiz kılmıştı.

Bu, 12 tasarıyı veto eden Obama döneminde Kongre’nin geçersiz kıldığı tek tasarı oldu.  KAynak : Para analiz

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.