Duygusal zekâ ve iş yaşamında başarı

“Duygularınız düşüncelerinizin kölesidir,

siz de duygularınızın kölesisiniz.”

Elizabeth Gılbert

Duygusal zekânın bireyin iş ve özel yaşamına, sosyal yaşamına ve kariyer başarısına olumlu katkı sağladığına inanılır. Duygusal zekâ kavramının adı son zamanlarda sıklıkla psikoloji ve sosyal bilimler alanlarında geçer.

Duygusal zekâ yönünden yoksun olmanın, kişinin tüm yaşam alanlarını etkileyebileceği öngörülür. Kişilerin mesleki başarılarında, iş ilişkilerinde, başkalarıyla olan ilişkilerinde ve toplumsal ilişkilerinde duygusal zekâ önemli rol oynar.

Mayer ve Salovey’in duygusal zekâ tanımı; “Kişinin kendisinin ve başkalarının hislerini ve duygularını izleme, bunlar arasında ayırım yaparak bu süreçten elde ettiği bilgiyi, düşünce ve davranışlarında kullanabilme becerisiyle ilgili olan sosyal zekânın bir alt boyutu “şeklinde.

Duygusal zekâ kavramını kullanan bir diğer isim “Duygusal Zekâ” kitabının yazarı Daniel Goleman duygusal zekâyı;  “Kişinin kendini harekete geçirebilmesi, engellere rağmen yoluna devam edebilmesi, dürtülerini kontrol ederek doyumu erteleyebilmesi, ruh halini düzenleyebilmesi, sıkıntılarının düşünmeyi engellemesine izin vermemesi ve kendisini başkalarının yerine koyabilmesi.” olarak tanımlar.

Goleman’ın kitabında, duygusal zekâ becerileri şunları içerir:

• Kişinin kendini harekete geçirme yeteneği
• İç motivasyonunu koruması
• Olumsuzluklar karşısında kararlılık göstermesi
• Dürtülerini kontrol etmesi
• Empati gösterebilmesi
• İsteklerini frenlemesi
• Umudunu yitirmemesi
• Hedefe ulaşabilmesi için etkili çözümler getirmesi
• Duygularını yönetebilmesi

“Liderlikte Duygusal Zekâ” kitabının yazarlarından olan Cooper ve Sawaf ise duygusal zekâyı şöyle tanımlar:  “Duyguların gücünü ve hızlı olan algılayışını, insan enerjisi, bilgisi, ilişkileri ve etkisinin bir kaynağı olarak duyumsama, anlayarak etkin bir biçimde kullanma yeteneği”

Duygusal zekâ ayrıca; kişilerin kendi ve diğer insanların duygularını tanıması, duygularındaki farklılıkları ayırt etmesi ve davranışa dönüştürmesi, duygularını kendine ve başkalarına fayda sağlayacak şekilde kullanabilme becerisi şeklinde tanımlanır.

Duygusal zekâ düzeyi kişinin dört ayrı beceriyi kullanmasını sağlar. Bunlar:

Öz farkındalık: Kendi duygularını ve bunların seni nasıl etkilediğini anlayabilme becerisi. Duygusal eğilimlerinle güçlü ve zayıf yönlerini tanıma becerisi.

Öz yönetim: Duyguları ve duygusal tepkileri yönetebilme, bunları hedeflere ulaşmada, başarıda ya da fayda sağlamada katkı sağlayacak şekilde yönetebilme becerisi. Öz yönetim duygusal esneklik getirir, kişisel gücü arttırır ve esnek olmayı sağlar.

Sosyal farkındalık:  Başkalarının duygularını ve bu duyguların davranışları nasıl etkilediğini doğru şekilde algılayabilme/anlayabilme becerisi. Olanları başkalarının bakış açısından da görüp, empatiyle hissedebilme becerisi.

İlişki yönetimi: İletişim ve davranışlarla başkalarını etkileme becerisi. Diğer insanlarla olan bağları/bağlantıları etkin şekilde yönetebilme becerisi. İlişki yönetiminde başarı için karşılıklı güven ve birbirine bağlılık, dengeli bir bakış açısı, çatışmalarla başa çıkma kabiliyeti, duyguları yönetme ve duyguların yansıtılmasında kontrol gereklidir.

Duygusal zekâ, kişilerin iş ve özel yaşamlarında her türlü duygularının farkında olmalarına imkân sağlar. Duygulara yönelik farkındalık, etkileşimde olunan kişiler/olaylar/durumlar karşısında daha iyi ruh haline dönebilme imkânı sağlar.

Duygusal zekâ becerisinin kullanımıyla ilgili farklı boyutlarıyla tanımlanmış, rehber niteliğinde birçok duygusal zekâ modeli bulunur. Bu kapsamda sahip olunması veya geliştirilmesi gereken bazı yetenekler ve beceriler temel boyutlarıyla ele alınır. Literatürde geçen teorik bilgiler ışığında, kişilerin iş ve sosyal yaşamında duygusal zekâ kullanımıyla ilgili sahip olması/ geliştirmesi gereken yetenekler ve beceriler şunlardır:

• Kendi ve başkalarının duygularını doğru algılama, değerlendirme ve ifade etme
• Duyguların etkin kullanımı
• Duyguları anlama ve muhakeme etme
• Kendisinin ve başkalarının duygularını yönetme/ayırt etme/düzenleme
• Duygusal benlik bilincine sahip olma
• Güçlendirilmiş öz saygı ve öz güven duygusu
• Öz değerlendirme/ öz denetim
• Kişiler arası ilişkilerde başarı
• Sosyal sorumluluk bilinci
• Empati yapabilme
• Problem çözebilme
• Stresle etkili başa çıkma
• Mutluluk ve iyimserlik hali
• Güvenilirlik, vicdanlılık, uyumluluk ve yenilikçilik
• Kendini motive edebilme
• Etki gücü, etkili iletişim, çatışma yönetimi, liderlik, değişim katalizörlüğü, bağ kurabilme, iş birliği ve dayanışma ruhu, ekip ilişkisi gibi sosyal beceriler
• Duygusal dürüstlük, duygusal enerji, duygusal geribildirim, sezgi gibi yetkinliklerle duyguları öğrenme becerisi
• Öz varlık, yapıcı hoşnutsuzluk, güven çemberi, esneklik ve yenileme gibi unsurları içeren duygusal zindelik
• Kendine özgü potansiyel ve amaç, adanmışlık, dürüstlüğü yaşamak, yetkisiz etki gibi unsurları içeren duygusal derinlik
• Sezgisel bakış açısına sahip olma ve geleceği yaratma

Kişilerin bu gibi becerilerle duygusal zekâ kullanımı kapasitelerini geliştirmeleri mümkün. Elbette kişinin yaşı,  mesleki yaşamındaki deneyimleri ve yaşam tecrübesi de duygusal zekâ düzeyine ayrıca katkı sağlayan önemli faktörlerdir. Duygusal zekâ becerilerinin geliştirilmesi kişinin doğal yeteneklerinin ve eğilimlerinin, güçlü ve zayıf yönlerinin daha iyi tanınması demek.

Duygusal zekâ düzeyinizin kişiye sağlayacağı diğer katkılar ise;

• Artmış yaratıcılık -Deneyimlerden ders çıkarma
• Gelişmiş ilişkiler – İletişim becerisi
• Empati beceresi – Çatışma yönetiminde başarı
• Değişim yönetiminde başarı
• Stres düzeyinde azalma – Pozitif hissetme
• Kariyer beklentilerinde yükselme şeklindedir.

Uzm. Hem. Şenay Zuhur

ACC, ICF Bütünsel Gelişim Koçu & Kariyer Koçu

Diyabetle Yaşam ve Sağlık Koçu

Kaynaklar

1. GOLEMAN, D. (1995), Duygusal Zekâ, (Çev.Banu Seçkin Yüksel), Varlık Yayınları Sayı:852 Yirmi Dokuzuncu Basım: 2005, İstanbul.
2. COOPER, R. K. ve A. SAWAF (1997), Liderlikte Duygusal Zekâ, (Çev. Zelal Bedriye Ayman-Banu Sancar), Sistem Yayıncılık, Üçüncü Basım: Eylül 2003, İstanbul.

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.