Gıdanın ekonomisi

Dharma, son yıllarda oldukça farklı anlamlarda kullanılsa da, “evrenin düzenini sağlayan kozmik doğa yasaları ve ardındaki sistem kurgusu” tanımına dikkat çekmek isterim. Çünkü temsili olarak öğreti; bir çark, dolayısıyla dönen dünya, geçen zaman gibi örnekleri de bünyesinde taşır. Denge ise çarkın dönmesi ve durmamasıdır. Aynı bisiklete binince düşmemek için pedala basarak iki tekerleğe belirli bir hız vermeniz gerektiği gibi.

Ekonomi de aynı benzetme yapılan çark/tekerlek gibidir. Durmadan dönmesini sağlayacak tüm tedbirlerin alınması ile seyahat zevkli hale gelebilir. Dönmesi için üretim ve harcama yapılması önemlidir. Üretim var, harcama olmazsa veya tersi durumda sistem tıkanır. Bu modeli her yerde uygulama aşamasında denemek olasıdır. Böylece neyin çalıştığı veya ne aksaklık olduğu çok net ve bariz bir şekilde anlaşılır. Yiyecek içecek sektöründe gıda üretimi kadar tarladan sofraya olan yolculuktaki safhalar oldukça önemlidir. Bu yeteri kadar dikkate alınıyor mu? Yanıt “hayır”! Ancak yakın erimde eğer ivedi önlemler alınmaz ise 2K, Kuraklık ve Kıtlık büyük sorun olarak karşımıza çıkacak. Bir önemli detay, hangisinin öncül olduğunun önemli olmadığı ve topyekûn bu sorunu gidermek için teknik alt yapı çalışmalarının planlamasının yapılması gerekliliğidir.

Eğer akılcı pencereden bakabilirsek, üretilen ham madde ve son ürünün önce ekonomik olması, sonra kalitesinin yüksek tutulması için detaylı projelerin hayata geçirilmesi önemli. Peki, buna nasıl geçiş yapılabilir? Üretimin planlanması, ürünün tarladan ideal şartlarda hasadı, toplanan sebze ve meyvenin depolama sürecinde tazeliğini koruması ve dayanımının artırılması için tedbirlerin alınması en basit ve teknik gerekliliktir. Depo alanlarının fiziki büyüklükleri, havalandırma ve nem oranlarının kontrol edilebilir olması, her ürüne özel modüler depo olanakları, depoda bekleme süresinde havadaki küf, mantar, etilen gibi istenmeyen maddelerin bertaraf edilmesini sağlayan cihazların kullanılması tavsiye edilir. Bu tedbirler çok kolay olarak alınabilecek niteliklere sahiptir.

Diğer çok önemli olan ve Covid 19 salgının öğrettiği bir unsur ise yerelde gıda planlamasına önem verilmesi ve buna göre projelerin hazırlanarak uygulamaya geçirilmesidir. Bu tedbir iki önemli unsuru içerir. Birisi gıdanın tam besleyici özelliğine yöresel ortamda ulaşabilmesi, ikinci ise dünyanın en pahalı yakıtını tüketerek yapılan ulaştırma hizmetlerini sıfırlayarak hem ucuzluk hem de sıfıra yakın karbon ayak izi hedefi olmalıdır.

Eğer mühendislik hizmetleri gıda üretiminde kullanılmaya başlanırsa, yeni nesil teknolojik ilerleme için yaygın olarak kullanılması tavsiye edilen Yapay Zekâ ve Nesnelerin İnterneti fonksiyonları ürünün toprağa tohum atılma aşaması ile ve sonrasından başlayarak büyümesi, gelişmesi, hasadı, depolanması sürecinin kontrol altına alınması işlemlerini gereği gibi düzenleyebilir. Böylece kazanımlar ham gıda tarafında mükemmel bir şekilde gelişebilir.

Ham gıda maddesinin ürün şekline dönüşmesi aşaması ise daha karmaşıktır. Yiyecek içecek sektörünün karşılaştığı en büyük sorun güvenli gıda üretimidir. Bunun anlamı, ham gıdanın vücudu besleyecek nitelikte olması, pişirilerek tüketim aşamasına geçen süreçte niteliğini muhafaza edecek teknik alt yapının sağlanmasının gerekliliğidir. Burada belki de çok teknik olan ancak insan sağlığı ile doğrudan ilintili konular devreye girmektedir. Bir parantez açarak, burada sakıncalı olarak nitelendirilen durumlar salt bize özgüdür. Çünkü gıdanın tarladan çatala maliyetini kimse hesaplamamaktadır. Bunun üzerine de tam olarak tüketilmeden atılan gıdanın zarar maliyeti de ilgimizi çekmemektedir. İşte bu iki konu ekonomik ve çevresel anlamda sorunun büyüklüğünü anlatmalıdır.

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.