Cep telefonu tefeciliğinde “telefona blokaj” önerisi

Akıllı cep satışında cihaz tefeciliği yapılması, telefonun borç ödenmediğinde bloke edilmesini gündeme getirdi.

Taksitle satışın yasaklanması sonrası cep telefonu pazarındaki yeni yapılanma, tüm riski GSM operatörlerine yükledi.

Fiyatı 6 bin liralara kadar çıkan akıllı telefonları alıp taksitleri ödemeyenlerin sayısının sürekli artması, şüpheli alacak kaleminde büyük risk oluşturdu. Dünya’da yer alan habere göre telekomünikasyon ve enerji sektörüne hizmet veren RMC Consulting’in kurucusu Abdullah Sevimli, kara listeyi paylaşma ve cep telefonuna blokaj yetkisinin sorunu çözeceğini savundu. Sektörün içinden üst düzey bir yetkili ise “POS tefeciliği gibi şimdi de cihaz tefeciliği yapılıyor, kredi limiti olmayanlar taze para bulmak için yüksek fiyatlı cep telefonunu finansman aracı gibi kullanıyor” dedi.

Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş Adamları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Sinan Ekşi, Türkiye’de her ay 500 bin dolayında cep telefonunun GSM operatörlerinin yetki verdiği bayiler üzerinden satıldığı ve bunun 50 binin ambalajı açılmadan yeniden satışa sunulduğunu tespit ettiklerini açıklamıştı.

Sevimli, “Bu durum, kara listede olduğu için bankalardan kredi alamayan ancak rahatlıkla cep telefonu satın alabilen kişilerin, bu işlemi bir finansman aracı olarak kullanmasından kaynaklanıyor. Ödememe niyetiyle cihaz alanlar şüpheli alacağın ana kaynağı haline geldi. Nitekim hukuka intikal eden alacağın önemli bir kısmını cihaz alan müşteriler oluşturuyor. Bu müşterilerin ödememe oranı yüzde 80 seviyesinde. Bu vakalar özellikle yüksek bedelli ithal cihazlarda yaşanıyor. Bu nedenle söz konusu suistimalin cari açığı arttıran bir boyutu da var” dedi.

Sektör yetkililerinden edinilen bilgiye göre sektörün cep telefonu nedeniyle ayırdığı karşılık minimum 1 milyar liraya ulaşıyor. Dolayısıyla ayrılan şüpheli alacak karşılığı nedeniyle her yıl 200 milyon lira vergi daha az ödeniyor.

Garanti kapsamından çıkarılmalı

Telekomünikasyon sektörünün, bankacılık sisteminden farklı olarak müşteri kredibilitesini değerlendirebileceği KKB benzeri bir sistemi bulunmuyor. Şirketler arası kara liste paylaşılmasına yönelik yasal düzenleme yapıldı ancak sektör temsilcileri ikincil mevzuat geliştirilmediği için şirketler arasında kara liste paylaşımı yapılmadığını belirtiyor. Sektör, Bankalar Birliği Risk Merkezi’ne riskli müşteri bilgilerini bildirmeye başladı ancak raporlama henüz sonuçlanmadı.

Abdullah Sevimli bu nedenle öncelikle “ödememe niyetiyle cihaz alan abonelerin” bankacılık sektörü için de riskli müşteriler kategorisinde tanımlanmasının etkili olacağı görüşünde. Operatörlerin üreticilerle anlaşarak, bedeli ödenmeyen cihazların garanti kapsamında değerlendirilmemesini öneren Sevimli, sektörün bu sorunu tek başına çözemeyeceğini düşünüyor. Bunun için Maliye Bakanlığı, BTK ve BDDK’nın desteği ile borcunu ödemeyenlerin cihazlarına blokaj koyabilme imkanı tanınması, kara liste paylaşımı ve sektör bazlı kredi notu üretimi önerilerini de getirdi.

Cep tefeciliği nasıl işliyor?

-Kara listede olduğu için herhangi bir bankadan kredi alamayan bir kişi, cep telefonu operatörünün yolunu tutuyor.

-Bankalar, operatörler arasında kara liste paylaşımı olmadığı için herhangi bir operatörden telefon almanın önünde bir engel bulunmuyor.

-Cep telefonu fiyatları 6 bin lirayı buluyor. Böyle yüksek fiyat seviyesinden bir telefon, operatörün sağladığı sistemle taksitle alınıyor.

-Bu telefon bir miktar ucuza piyasada satılıyor.

-Böylece 5 bin TL seviyesinde bir finansmana erişim mümkün olurken, işlemin amacı başından beri sahtekarlık olduğu için operatör taksitlerin tahsilatını yapamıyor.

-Ayda 50 bin adete yakın cep telefonunun bu şekilde satıldığı hesaplanıyor.

Taksit yasağı büyümeyi frenlemedi, 5 yılda 60 milyon cep telefonu satıldı

? Türkiye’de telefon cihaz piyasası, 2013-2017 yılları arasında ciddi bir büyüme gösterdi. Son beş yılda 55-60 milyon adet cep telefonunun satıldığı ve harcanan paranın 90 milyara ulaştığı öngörülüyor.

? 2017 yılında 13 milyon adet cep telefonu için 20 milyar liraya ödendiği hesaplanıyor.

? DORinsigt raporlarına göre, Türkiye’de tüketicilerin yüzde 50’si cep telefonunu yenilemek istiyor. Tüketiciler en çok cep telefonlarını yeniliyor ve Türkiye’de akıllı telefon değiştirme sıklığı 2,5 yıl.

? Kredi kartına taksitle cep telefon satışının yasaklanması satış rakamlarını azaltmadı, satışların telekomünikasyon sektörü tarafından yapılmasını sağladı. Taksitle yapılan satışlar sektörün pazar payının neredeyse yarısına ulaştı.