Japon iş dünyası Toplum 5.0’a nasıl hazırlanıyor?

Japon iş dünyası Toplum 5.0’da geçerliğini korumak adına iş modellerini baştan sona yeniliyor.

Japonya Başbakanı Shinzo Abe, 2017 yılında Almanya’da yaptığı konuşmada “Toplum 5.0’a geçiş ile daha önce çözemediğimiz sorunlara çözüm bulma yetisi kazanıyoruz” ifadesini kullandı. 2016 yılında devlet politikası olarak benimsenen Toplum 5.0 vizyonu, toplumlar için belirsizliklerin egemen olduğu bir dönemde ortaya bir hedef koyuyor; yeni teknolojilerin “yıkıcı” (disruptive) etkisinin nelere yol açacağını “bekleyip görmek” yerine, dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek üzere inisiyatif üstlenme ve bu amaçla yeni teknolojilerden yararlanma yaklaşımını getiriyor.

Toplum 5.0 kavramının Japon İş Federasyonu Keidanren’in talep ve yönlendirmesi ile gündeme gelmesi, Japon iş dünyasının küresel gelişmeleri takip eden vizyoner yaklaşımını ifade ediyor. Keidanren, 1300’den fazla Japon firmasını ve 109 ulusal sanayi odasını temsil eden ve Japon hükümeti tarafından Japon ekonomisinin dijitalleşmesinde görevlendirilmiş bir çatı kuruluşu.

Japonya, bilgi teknolojileri, otomasyon ve makine iletişimi yetkinlikleri açısından ciddi bir potansiyele sahip. Teknolojideki rekabet gücü ile yaşlanan nüfus ve nüfus artışının yavaşlamasından kaynaklanan sosyal sorunlara çözüm geliştirme çabasını yalnızca Japon ekonomik performansının sürdürülebilirliği için değil, küresel ekonomide fırsatlar yaratacak niş bir alan olarak değerlendiriyor. Bu konuda geliştirdiği çözümlerle Japonya, benzer demografik ve sosyal sorunları tecrübe eden diğer ülkelere de örnek teşkil etmeyi; bu alanda bilgi ve deneyimleri ile ürettiği çözümleri transfer etmeyi istiyor. Bu, Japonya için hem bir “yumuşak güç” (soft power) hem de “hizmet ticareti”ni artıracak yeni bir ekonomik faaliyet unsurunu ifade ediyor.

Keidanren’in vizyonu çerçevesinde firmalar toplum ölçeğinde inovasyon odakları ile işbirliği halinde çalışıyor. Panasonic, NTT Docomo gibi Japon firmaları Japon hükümeti tarafından, ürettikleri teknolojik çözümleri Toplum 5.0’a geçiş vizyonuyla şekillendirmekle görevlendiriliyor. Üniversite-sanayi ve kamu-özel sektör işbirliklerinin geliştirilmesi yanı sıra firmalar arası (rakip firmalar dahil) işbirliklerinin özel sektör kuruluşları aracılığıyla geliştirilmesine ve toplum için inovasyonun teşvik edilmesine özel çaba harcanıyor. Diğer taraftan, kurum içi yapısal reformların bireysel yaratıcılığı maksimum ölçüde öne çıkaracak şekilde hayata geçirilmesi üzerinde çalışılıyor. Kurum kültürü ve iş yapış şekillerinde Toplum 5.0’ın kaynağı olan “Dijital Sanayi Devrimi”ne uyumu sağlayacak düzenlemeler yapılıyor. Tedarik zincirlerinin dijital devrim çerçevesinde yeniden yapılandırılması çalışmaları Japonya’nın Kaizen uzmanlığının devamı olarak gelişiyor. İnsan Kaynakları Yönetimi, insan kaynağı verisi ile dijital teknolojinin birleşimi sonucu “İnsan Analitiği”ne dönüşüyor ve iş yapış modellerinin yeniden şekillendirilmesinde devreye giriyor. Esnek çalışma koşullarına yönelik teknik altyapı hazırlıklarına hukuki düzenlemeler ve kurum kültürü değişimi eşlik ediyor.

Büyük veri de Japon iş dünyasının daha “ademi merkeziyetçi, çözüm odaklı ve esnek iş modeli”ne geçiş sürecinde önemli yer teşkil ediyor. Örneğin, ABD’de iştirakleri bulunan bir Japon firmasının ABD operasyonlarına ilişkin tüm kararları Japonya’daki merkezden almayı bırakması; çevik (agile) yönetim anlayışı ile gerekli yetki ikamesini (subsidiarite) sağlaması benimseniyor. Bu durum, Japon iş dünyasının geleneksel iş yapış şekillerinden büyük bir kırılımı ifade ediyor, ancak Toplum 5.0’da rekabetçi olabilmek bu dönüşümü gerektiriyor.

Japonya’nın anlayışına göre Toplum 5.0’ın iş dünyasının geleceği için ne ifade ettiğini kısaca özetlersek;

• Nesnelerin interneti, yapay zeka ve büyük veri başta olmak üzere, yalnızca üretim süreçlerini ve iş yapış şekillerini değil tüketici beklentilerini ve talebi de dönüştüren teknolojik imkanlar, iş dünyasının kurum kültürü, kurum içi örgütlenmesi, insan kaynakları ve diğer boyutların tümünde “devrim” niteliğinde değişikliklerin kabul edilmesi;
• Büyük verinin yatay düzeyde paylaşılması ve yeni değer üretilmesi;
• “Ürün satmak” yerine “çözüm geliştirme”ye dayalı (özellikle sağlık, ilaç ve enerji alanlarında) bir ekonomik zenginlik modeline geçilmesi ve
• İş çevrelerinin güçlü kişiliklerin önderliğinde ilerlemesi (Güçlü liderlik ve çevik yönetim daha da önem kazanıyor).

İşte Japon iş dünyasında Toplum 5.0’a hazırlık bu anlayışla devam ediyor.