Spiritüel iyi oluş için sağlık koçluğu

Sağlık koçu davranış değişikliği konusunda uzmanlaşmış bir davranış değişim ajanıdır. Profesyonel sağlık koçları, sağlık hizmeti profesyonelleri tarafından öngörülen tedavi planlarıyla tutarlı olarak hizmet verdikleri bireyleri sağlık hedeflerine ve davranışsal değişikliğe ulaşmalarında destekler.

Bireylerin sağlıklı yaşam hedeflerini netleştirmelerinde ve sağlıklı yaşama yönelik davranış değişikliği sağlanmasında sağlık koçları önemli rol oynar. Günümüzde önemi artan bu meslek grubu koçluk yaklaşımıyla; bireylerin sağlıklı yaşam tarzı değişikliğine yönelik iç görü kazanmalarına, kişisel güçlerini ve kaynaklarını keşfetmelerine, motivasyonlarını bulmalarına, sağlık hedeflerini belirlemelerine, eylem adımlarını planlamalarına ve hesap verebilirliklerini kullanmalarına destek olur.

Sağlık koçluğu spiritüel iyi oluş için ayrıca katkı sağlayan bir yol arkadaşlığıdır. O vakit ne dersiniz satırlarım arasında spiritüalite ve spiritüel iyi oluş kavramlarına koçluk bakışıyla bir yolculuğa çıkmaya.

Spiritüalite Nedir?

Spiritüalite kavramı kökenini “nefes”, “nefes almak” veya “canlandırmak” anlamlarına gelen Latince “spirit” kelimesinden alır Myers, Sweeney ve Witmer (2000) spiritüaliteyi yaşamın maddi yönlerini aşan, evrene derinlik ve bütünlük duygusu katan bir varlık ya da kuvvetin farkındalığı olarak tanımlar.

Spiritüel olmak, kişiyi kendini keşfetme arzusuyla yaşamda anlam ve niyet arayışına çıkarır. Denilebilir ki spiritüalite, kişinin kendi içinde ve yaşamda en iyi oluş halini arayış yolculuğudur.

İnsanın özünde varlık olarak gelişimini destekleyen, başkalarına katkı sağlamasına ve her canlı için iyiliğe hizmet etmesine yönelik içgüdüsel bir farkındalık vardır. İnsanın spiritüel yanı, yaşamda iç huzurunu ve memnuniyetini geliştirir. Spiritüalite bireylerin yaşamda anlam, bütünlük ve potansiyelini bulma amacıyla varoluşsal hedeflerine ulaşma çabalarıdır.

Chandler, Holden ve Kolander (1992) tarafıından spiritüalite farklı boyutlarda tanımlanır. Bu tanımlamalar kapsamında spiritüalite:

• Farklı insanlar tarafından, farklı zamanlarda ve farklı düzeylerde gerçekleşse de tüm insanlarda doğuştan bulunan bir kapasitedir.
• İnsanın doğuştan gelen potansiyeli ve arayışına yönelik, şu andaki merkezi odağını aşmak için artan bilgi ve sevgiyle bir bilgi aktarımıdır.
• İnsanın deneyimlediği ve değerlendirdiği zamandaki psikolojik konumunu yansıtır.
• İnsanın var olan sağlıksız işleyişinin ötesine geçerek, daha sağlıklı ve geniş kapsamda bir işleyişe yol almasıdır.
• Daha fazla bilgiyle, daha olumlu ve kapsamlı ahlak ve değer sistemleriyle gelişen yaşam amacını ifade eder.

İnsanlar spiritüel deneyimleri yaşamamış olsalar dahi, spiritüel deneyimler yaşayabilecekleri koşulları oluşturabilirler.

Spiritüel İyi Oluş

Spiritüel iyi oluş; Tanrı, benlik, topluluk ve çevreyle ilişkili olarak, varoluş bütünlüğünü besleyen ve kutsayan yaşamın onaylanması anlamı taşır (National Council on Aging).

Ellison’a (1983) göre spiritüel iyi oluşun dinsel boyutu yaratıcı güçle ilişkiyi içerirken, varoluşsal boyutu yaşam amacı ve yaşam doyumunu içerir. Varoluşsal boyut; insanın ne yapacağını, varoluş nedenini, kim olduğunu ve nereye ait olduğunu bilmesi olarak tanımlanır. Spiritüel iyi oluşun her iki boyutu da aşkınlığı ve olanın ötesine geçme anlamı taşır.

Opatz (1986) spiritüel iyi oluşu; “İnsanın varlığında anlam ve amaç arayışı, her şeyi sorgulayarak, açıklanamayan ya da anlaşılamayan soyut şeyleri takdir etme istekliliği.”  olarak tanımlar. Spiritüel arayış, insanın kendi içindeki güç ile dışarıdaki güç arasındaki uyumu arayışıdır.

Kişinin kendisiyle ve başkalarıyla içgörüsel ilişkisi, güçlü bireysel değerler sistemi ve yaşamda varoluş amacı spiritüel iyi oluşun unsurlarıdır.

Kişinin duygu ya da davranış olarak nitelendirilen spiritüel özelliklerinin deneyimlenmesi kişinin mevcut spiritüel sağlık durumunu gösterir. İnsanın spiritüel büyüme ve gelişmesine giden yolundaki olası engeller, onun spiritüel gelişimi sürecinde az kullandığı ya da hiç kullanmadığı özellikleridir. Kişinin bu engelleri spiritüel sağlığını olumsuz etkileyerek, spiritüel iyi oluş halini de engelleyebilmektedir (Seaward, 1991).

İnsanın, stresin olumsuz etkileriyle başa çıkmasına yardımcı olabilen özelliklerinden biridir ayrıca spiritüel iyi oluş hali. Bunun dışında spiritüel iyi oluşun katkıları başlıca şunlardır:

• Sağlığın fiziksel, duygusal ve sosyal boyutlarını entegre eden birleştirici güç olması
• Yaşamda kişisel başarılar için içsel itici güç olabilecek bir anlam kaynağı yaratması
• Bireyler arasında sıcaklık, sevgi ve şefkatin paylaşılmasına ve bağlılığı güçlendirmesine izin veren ortak bağ oluşturması
• Bireyin doğaüstü olanı tanımasına ve haz almasına izin veren bireysel algı kaynağını beslemesi

Spiritüel iyi oluş haliniz sağlıklı yaşam ve huzur için sizlere ayrıca güç ve motivasyon verecektir.

Sağlık koçluğu sürecinde spiritüel iyi oluşla ilgili koçluk gündemine yönelik sorulabilecek sorular ise şunlar olabilir:

• Bugün spiritüel iyi oluşla ilgili hangi konuyu konuşmak istersiniz?
• Spiritüel olmak sizce ne demek?
• Kendinizi ne kadar spiritüel buluyorsunuz?
• Huzur sizin için ne demek?
• Huzurlu yaşamı nasıl tanımlarsınız?
• Hayatta neler size huzur veriyor?
• Sizi yaşama bağlayan nedenler nelerdir?
• İç huzurunuzu bir şeye benzetseniz bu ne olurdu?
• İç huzursuzluğunuzu neye benzetirdiniz?
• Neler size duygusal rahatlık hissettiriyor?
• Yaşamınızın anlamı sizce nedir?
• Uyum sizin için ne demek?
• Yaşamla uyumunuzu neler bozuyor?
• Ne olsaydı yaşamla daha uyumlu hissederdiniz kendinizi?
• Yaşamda daha huzurlu olmak için neye ihtiyacınız var?
• Sağlıklı yaşam için neye ihtiyacınız var?
• Spiritüalite sizin için sağlıklı yaşamın neresinde?

Sağlıklı yaşam en değerli hazinenizdir. Peki siz sağlıklı yaşam için hangi sorumlulukları üstleniyorsunuz? Sağlıklı yaşamla spiritüalite arasında nasıl bir bağ görüyorsunuz? Kendinizi spiritüel anlamda nerede görüyorsunuz?

Lütfen kendinize her daim soru sormaktan kaçınmayın. Eminim daha keşfedecek nice potansiyeliniz var. Yaşamın her anında kendinize dönük yolculuk yapmanın muhteşem keyfini tadın. Spiritüel iyi oluş haliyle sağlığınızı koruyarak yaşam yolculuğunuzu huzurla sürdürmeniz dileğiyle. Sağlıkla ve sevgiyle kalın!

Uzm. Hem. Şenay Zuhur

ACC, ICF Bütünsel Gelişim Koçu & Kariyer Koçu

Diyabetle Yaşam ve Sağlık Koçu

Sorumluluk Reddi Beyanı: Bu yazı sadece bilgilendirme amaçlıdır. Bilgiler tıbbi hizmet, tıbbi talimat veya tıbbi öneri olarak anlaşılmamalıdır. Bu bilgilerin hiçbiri, sağlık uzmanları ile yapılan görüşmelerin yerini almayı amaçlamamaktadır. Bu nedenle; sağlıkla ilgili her türlü gereksinimiz için mutlaka hekim, hemşire, diyetisyen, eczacı ya da ilgili diğer sağlık uzmanlarına danışmanız ve tavsiyelerine uymanız önemlidir.

Kaynaklar

1. Myers JE, Sweeney TJ, Witmer M (2000) The wheel of wellness counseling for wellness: a holistic model for treatment palnning. J Couns Dev, 78:251–266.
2. Chandler, C. K., Holden, J. M. & Kolander, C. A. (1992). Counseling for spiritual wellness: theory and practice. Journal of Counselling & Development, 71, 168-175.
3. Ellison, C. W. (1983). Spiritual well-being: Conceptualization and measurement. Journal of Psychology and Theology, 11, 330-340.
4. Opatz, J. P. (1986). Stevens Point: A longstanding program for students at a Midwestern University. American Journal of Health Promotion, 1(1), 60-67.
5. Seaward, B. L. (1991). Spiritual wellbeing: A health education model. Journal of Health Education, 22(3), 166-169.
6. https://www.ncoa.org/ Erişim Tarihi: 24.08.21