Sağlıklı yaşam ya da iyi yaşam söylemleriyle akla ilk gelen kavramlar arasında yer alır wellness. Yaşamda her daim esenlik ve iyi olma halini deneyimlemeyi arzuluyorsanız wellness sizin için katkı sağlayan bir yaşam rehberi olabilir.

Yaşamda iyilik halimiz yaşam doyumumuzu, yaşam kalitemizi ve yaşam memnuniyetimizi arttıran önemli bir etkendir. İyilik halimiz ya da iyi olma halimiz ne kadar yüksek ise kendimizi o denli sağlıklı hissederiz. Böylece yaşamı memnuniyetle ve koşulsuz kabul ederek esenlikle yaşam yolculuğumuzu sürdürürüz. Sağlıklı bir yaşam paha biçilmez bir hazinedir.

Dr. Halbert Dunn sağlıklı yaşam hareketinin öncülerindendir. “Wellness” terimi de ilk olarak Dr. Dunn tarafından 1961 yılında yayınlanan ‘’High Level Wellness”  adlı kitabında kullanılmış. 1970’li yılların ortalarında ise Dr. Dunn’ın fikirlerinden etkilenen Robert Russell, Don B. Ardell, Elizabeth Neilson ve John Travis gibi isimlerin liderliğinde sağlıklı yaşam ve bütüncül sağlık hareketi filizlenerek günümüze kadar gelmiş.

Yine ilk olarak Dr. Dunn tarafından tanımlanmış olan iyilik hali kavramı üzerine, akademik anlamda tanımlamalar yapılmış. Bu bilgiler ışığında genel tanımıyla iyilik hali; kendine yönelik farkındalık, bireysel amaçlara sahip olma, sağlıklı yaşam tarzına yönelme, akıl-beden-ruh bütünlüğünü sağlayarak optimal seviyede yaşam sürdürme şeklindedir.

İyilik hali kavramıyla ilgili genişletilmiş tanımlamalar kapsamında genel bilgiler şu şekilde sıralanabilir:

İyilik hali

• Bireyin yaşam tutumu, yaşam doyumu ve duygulanımlarının tümü
• Bireyin yetenek ve becerilerini en yüksek potansiyelde kullanabilmesi
• Bireyin fiziksel, duygusal, sosyal, entelektüel, mesleki ve ruhsal anlamda bütün yönleriyle iyi oluşunu güçlendirmeyi amaçlayan, bilinçli ve disiplinli olmayı gerektiren bir süreç
• Bireyin biyolojik, psikolojik ve manevi olarak esenlik hali

Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımlamasıyla sağlık “Sadece hastalıkların ve rahatsızlıkların olmaması değil; fiziksel, ruhsal ve sosyal bakımdan bir bütün olarak iyi olma durumudur.” Her insan kendini sağlıklı, mutlu ve esenlik dolu hissetmek ister. Wellness bize işte bu iyi olma halini öğretir.

Sağlık ve İyilik Hali İlişkisi

Sağlıklı yaşam en değerli hazinemizdir. Sağlıklı bir yaşam için farkındalık ve sorumluluk üstlenmek önemli adımlardır. Wellness ise farkındalık yolunda ilerlemek için bir seçimdir. Wellness; yaşamda iyilik hali ve sağlık için sahip olduğumuz en yüksek potansiyelimizi elde edebilmemizde bize rehber olan bir yol, süreç ya da bilinçli bir seçimdir.

Şunu bilmelisiniz ki her şey sizde başlar. İsteyen, karar veren ve uygulayan sizsiniz. Değişmek, gelişmek ve dönüşmek özgür iradenizde saklıdır. Sağlıklı ve iyi olma hali sizin seçiminiz. Wellness ise yaşam biçiminizi belirleme de size ancak rehber olabilir. Yaşam yolculuğunuzu kendinizi iyi hissederek ve sağlıkla sürdürecek olan siz olacaksınız. Önce kendinizi sevmekle başlamaya ne dersiniz. Wellness ile kendinizi ödüllendirin ve yaşam doyumunuzu arttırın.

Yaşamda iyilik haline yaklaşabilmek sağlığın korunması, geliştirilmesi, sağlıklı olma halinin sürdürülmesi ve sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesiyle mümkün. Sağlığın geliştirilmesinde; bireyin öz denetimini sağlaması, sağlıklı davranışlar kazanması, bu davranışları uzun süre yürütmeye istekli olması ve kararlılığı önemli.

Sağlıklı yaşam tarzının benimsenmesinde kişinin istek ve kararlılığı en önemli motivasyon kaynağıdır. Sağlıklı bir yaşam tarzınızın olup olmadığını şu gibi soruları kendinize sorarak düşünmenizi tavsiye ederim:

• Yeterli ve dengeli besleniyor musunuz?
• İdeal kilonuzu koruyabiliyor musunuz?
• Kaliteli uyku alışkanlığınız var mı?
• Düzenli egzersiz yaparak aktif bir yaşam sürdürüyor musunuz?
• Kişilerarası ilişkileriniz nasıl?
• Stres yönetiminiz ya da problemlere yaklaşımınız nasıl?
• Sağlığınızla ilgili sorumluluk alıyor musunuz?
• Manevi-spiritüel ilişkileriniz ve hayatınız nasıl?
• Sağlığınız için zararlı olabilecek alışkanlıklardan ya da zararlı maddelerden uzak duruyor musunuz?
• Kişisel hijyen ve bakımınıza özen gösteriyor musunuz?
• İş yaşamınızın sağlıklı olduğunu düşünüyor musunuz?
• Aile ya da sosyal yaşamınızdan doyum sağlıyor musunuz?
• Yaşam alanlarınızda uyum ve dengeyi yakaladığınızı düşünüyor musunuz?
• Bütünsel anlamda yaşamdan doyum hissediyor musunuz?
• Yaşam kalitenizi nasıl görüyorsunuz?
• Yaşamınızdan memnun musunuz?

Bu ve benzeri sorulara verdiğiniz yanıtlar, sağlıklı yaşam tarzınız olup olmadığıyla ilgili size farkındalık kazandırır. Bilinçli farkındalıkla yaşamda doğru seçimler yapmak ise özgür iradenize kalır.

Kuramlar çerçevesinde yaşamınızda iyilik halinizi yansıtan birçok boyutsal faktör bulunur. Bunlar; fiziksel, psikolojik/duygusal, sosyal, entelektüel, mesleki ve spiritüel olmak üzere farklı boyutlarda sınıflandırılır. Biraz daha genişletilecek olursa; kendini düzenleme, maneviyat, sevgi, arkadaşlık, çalışma hayatı ve dinlenme zamanı gibi yaşamsal görevler yine bireyin iyilik halinin göstergeleridir. Ayrıca; beslenme, egzersiz yapma, kendine bakma, kontrol duygusu, mizah duygusu, stres yönetimi, kültürel ve cinsel kimlik, değerli olma duygusu, problem çözümü, yaratıcılık, gerçekçi inançlar ve duygusal farkındalık, sorunlarla başa çıkma becerisi gibi yaşam alanı unsurları da iyilik halinin değerlendirme ölçütleri arasındadır.

Yaşam Biçimi Olarak Wellness

Yaşam biçimi olarak wellness ile birey kendini koşulsuz sevmeyi ve kabulü öğrenir. Bu anlayışla her an değişim, gelişim ve dönüşüm yolculuğunda yol alır. Bu yolculuk sürecinde bedenen, zihnen ve ruhen kendinin farkında olur. Sağlıkta optimal dengeyi bulur. Birey yaşamında bu dengeyi fiziksel, ruhsal, zihinsel-duygusal, düşünsel-yaratıcı, mesleki, sosyal ve çevresel tüm boyutlarıyla yakalar.  Bu yönüyle wellness çok boyutluluğuyla bireyin iyilik hali için en yüksek potansiyelini elde etmesini sağlayan mükemmel bir yaşam biçimidir.

Yaşam biçimi olarak wellness ile sağlık ve iyilik haliniz için neler kazanırsınız?

• Dengeli ve yeterli beslenme alışkanlığı ile sağlıklı bir beden
• Düzenli egzersiz alışkanlığı ile aktif bir yaşam
• İdeal kilo kontrolüyle beden imajında farkındalık kazanma
• Kaliteli uyku alışkanlığı sürdürme
• Zararlı alışkanlıklardan uzak durma
• Yeni şeyler öğrenme ve eleştirel düşünme yetisini geliştirme isteği
• Yaşam boyu öğrenme anlayışıyla entelektüel esenlik
• Duygularda farkındalık ve sonsuz kabul
• İlişkilerde güven, dürüstlük ve saygı ile sağlıklı ilişkiler içinde olma
• Aile ve sosyal çevreyle destekleyici ve tatmin edici ilişkiler kurabilme
• Stresi etkili yönetebilme ve etkili problem çözümü
• Varoluşunu onurlandırma ve nihai yaşam amacını bulma
• Manevi gereksinimlerinin farkında olma ve karşılayabilme
• Sağlığa hizmet eden temiz ve güvenli bir çevrede yaşama becerisi kazanma
• Kişisel güvenliğini sağlayabilme
• İş hayatında sağlıklı çalışma ortamı yaratabilme
• İş yapma performansında artış
• İş yaşamını keyifli hale getirebilme
• İş yaşamıyla birlikte yaşamın diğer alanlarında denge kurabilme
• Başarı ve yaratıcılıkla ilgili tutum kazanma
• Gönüllü faaliyetlere katılma isteği ve başkalarına katkıda bulunma
• Kendine güven duygusu içinde olma ve öz disiplin
• Düzenli sağlık kontrolleri ile sağlığın korunması ve sürdürülmesi

Nasıl bir yaşam tarzı benimsediğiniz, beden-zihin-ruh bütünlüğüyle kendinizi sağlıklı hissetmeniz, yaşamın her alanında refah içinde olmanız iyilik halinizi belirler. Hayatınızı belirlediğiniz kriterler ölçüsünde devam ettirebiliyor ve olumlu duygular hissediyorsanız bu sizin yaşam doyumunuzdur. Yaşam kaliteniz ise kendinizi yaşadığınız çevreyle nasıl anlamlandırdığınız ya da algıladığınız gerçeğidir. Yaşam doyumunuz ve yaşam kalitenizden hoşnutsanız bu sizin yaşam memnuniyetinizi gösterir.

Yaşamın her anı elbette istediğiniz gibi gitmeyebilir. Yaşam hepimize farklı duygular ve deneyimler yaşatan bir yolculuktur. Önemli olan yaşamda zorluklarla karşılaşmamak değil, zorluklarla nasıl başa çıkabileceğinizi bilmek. Wellness ise yaşamda karşılaştığınız zorluklarla baş etmenizde ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilme çabanızda size yol gösteren bir yaşam rehberi olur.

Yaşamda bir ömür sağlıklı ve iyi olmanız dileğiyle sevgiler.

Uzm. Hem. Şenay Zuhur

ACC, ICF Bütünsel Gelişim Koçu & Kariyer Koçu

Diyabetle Yaşam ve Sağlık Koçu

Etiketler: İyilik hali, iyi olma hali, sağlık, sağlıklı yaşam, yaşam, wellness, Şenay Zuhur

Kaynaklar

1. Halbert L. Dunn. In Vikipedi, Özgür Ansiklopedi. 28 Aralık 2020, 10:17, https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Halbert_L._Dunn&oldid=982620781 adresinden erişildi.
2. Wikipedia katılımcıları (2020). Sağlık. Vikipedi, Özgür Ansiklopedi. Erişim tarihi 12.39, Aralık 28, 2020 url://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sa%C4%9Fl%C4%B1k&oldid=24306037
3. Dunn H. Significance of levels of wellness in aging. Geriatrics. 1958; 13: 51-57.
4. Myers JE, Sweeney TJ, Witmer JM. The wheel of wellness counseling for wellness: A holistic model for treatment planning. Journal of Counseling and Development. 2000; 78 (3): 251-266.
5. Myers JE, Williard K. Integrating spirituality into counselor preparation: A developmental approach. Counseling and Values. 2003; 47: 142-155.
6. Ryff CD. Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology. 1989; 57(6): 1069-1081.
7. Korkut Owen F, Doğan T, Demirbaş Çelik ND, Owen DW. Development of The Well Star Scale İyilik Hali Yıldızı Ölçeği’nin geliştirilmesi. Journal of Human Sciences. 2016; 13(3): 5013-5031.
8. Pender NJ. Health promotion in nursing practice (3rd ed.). Connecticut: Appleton & Lange Stanford.1996.

Fotoğraf Simon Rae ve Unsplash

Fotoğraf William Farlow ve Unsplash