Yıpranma ile erken emeklilik mümkün!

Ülkemizde bazı meslekler için erken emeklilik imkanları var. Yıpranma; prim gün sayısını artırırken, işe başlangıç tarihini yani emeklilik yaşını da geriye çekiyor. Peki işe başlangıç tarihinin önemi nedir? Her meslek için süre sınırı var mı? Yıpranma payı kimleri kapsar?

Doğum ve askerlik borçlanması, kısmi yaştan emeklilik gibi yöntemlerin dışında erken emeklilik imkanı sağlayan bazı meslekler bulunuyor. Takvim’den Faruk Erdem’in yazısına göre ‘Yıpranma’ dediğimiz, kanunun ise Fiili Hizmet Süresi Zammı (FHSZ) diye tarif ettiği bu avantaj, çalışılan sürelere belli oranda gün eklenerek ve işe girişi geriye çekerek emeklilik imkanı sağlıyor. Yani 1 yılda 12 ay çalışmış birisi 15 ay çalışmış gibi kabul ediliyor ve işe giriş tarihi de 3 ay geri çekiliyor.
AĞIR İŞLER İLK SIRADA

Bu sistemi genelde ağır ve yıpratıcı işlerde çalışanlara yönelik bir uygulama olarak görüyoruz. Mesleklerin listesi 5510 sayılı Yasa’nın 40. Maddesi’nde bulunuyor. 15 iş dalında belirlenen mesleklerin bir kısmı özel sektör kolları iken, kamu kurumları da bulunuyor. Eğer yılın tamamını FHSZ kapsamında çalışarak geçirmişseniz o zaman mesleğinize göre hak ettiğiniz süre priminize ekleniyor. Örnek verirsek; kurşun ve arsenik işinde FHSZ için 90 gün belirleniyor. İşçiler 360 gün bu kapsamda çalıştığında, prim gününe 90 gün daha ekleniyor. Yılın bir bölümünü bu kapsamda çalışmışsanız o zaman şu formül devreye giriyor: FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 90 / 360 = Eklenecek gün sayısı. Örnekle tekrar anlatalım. İşçi eğer yılın yarısını FHSZ kapsamında çalışmış diğer yarısını yıpranma kapsamı dışında çalışmışsa, yukarıdaki formüle göre yıpranma günü; 180 x 90/360 = 45 gün olarak belirleniyor.

SÜRE SINIRI VAR
Yıpranma hesabında her meslek için belirlenen süre sınırları da bulunuyor. Bu süre 5 yılı geçemiyor. Yani ne kadar çalışırsanız çalışın, alabileceğiniz ek süre 5 yıldan fazla olamıyor. Bir istisna bulunuyor. O da Türk Silahlı Kuvvetleri, MİT ve Emniyet mensupları için bu süre 8 yıla kadar çıkıyor. Yaş indiriminden yararlanmak için yeraltındaki işlerde çalışanlar için 1800 gün, diğer sigortalıların ise 3600 gün FHSZ kapsamında çalışmış olmaları gerekiyor. FHSZ kapsamındaki bir sektörde çalışmış olmak yetmiyor. Belirtilen işi yapmak gerekiyor. Yani çimento fabrikasında sekreter olan birisi yıpranmadan yararlanamıyor.

FHSZ NASIL DEĞERLENDİRİLİR?

Yıpranmaya hak kazanan sigortalılar için çalışma sürelerinin her 360 günü için;
60 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 60/360),
90 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,25),
180 gün eklenecekse (FHSZ kapsamında çalışılan gün sayısı x 0,50), formülü uygulanıyor..

YAŞTAN NASIL DÜŞÜLÜR?

Fiili hizmet süresi zammının yarısı, 3 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilmektedir. Ancak, yaş haddi indirimindeki süre sınırı yeraltı işlerinde çalışanlar için uygulanmaz. Sigortalıların farklı fiili hizmet süresi zammına tabi işyerinde çalışması halinde, yaş haddinden indirim yapılması için gerekli olan 3600 günün tespitinde tüm işyerlerinde geçen hizmetler dikkate alınır.