BES’e katılımı artırmak için 5 avantajlı değişiklik

Bireysel Emeklilik Sistemi’ni (BES) cazip hale getirmek için önemli düzenlemeler yapılacak. 5 başlıkta yapılacak düzenlemeler sonrasındaki yeni dönemde BES’te önemli bir sıçrama bekleniyor.

Meclis’ye sunulan 18 maddelik torba kanun teklifinde yer alan düzenlemelerle; devlet katkısı yüzde 25’ten yüzde 30’a yükseltilecek. Toplu katkı payı ödemelerinde takip eden yıllarda devlet katkısı verilmesine imkan sağlanacak. Konut alımı, evlilik, eğitim ve benzeri özellik arz eden durumlarda kısmi çekiş yapılması hakkı tanınacak. Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) 45 yaş üzerinin talebi halinde sisteme girişine imkan verilecek. Son olarak da birikimlerin temlik edilmesi, yani bir alacak karşılığında başkasına devredilebilmesinin önü açılacak.

Yüzde 30 devlet katkısı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde açıkladığı ekonomik önlemler paketinin içerisinde yer alan konu başlıklarından bir tanesi de BES’te yüzde 25 devlet katkısı desteğinin, 5 puanlık artışla yüzde 30’a çıkarılmasıydı. Torba kanuna eklenen bu düzenleme ile birlikte, BES’te 2013 yılından bu yana uygulanan ve sistemin büyümesinde önemli bir rol üstelenen devlet katkısı 5 puan artıyor. Bu artışın, sistemin büyüme ivmesini hızlandırması bekleniyor.

Bilindiği üzere, 2022 yılı için açıklanan 5 bin 4 TL brüt asgari ücret tutarı ile bir katılımcının devlet katkısından yararlanacağı yıllık üst limit de 18 bin TL’ye yükseldi. Bir başka deyişle; 2022 yılında BES’e aylık 5 bin lira prim yatıranlara devlet de her ay bin 500 lira katkı verecek. Bu şekilde yıllık 60 bin lira para yatıranlara 2022 yılında toplam 18 bin lira devlet katkısı elde edecek. Diğer taraftan, BES ve OKS sözleşmelerine ayrı ayrı devlet katkısı verildiği için, hem bireysel emeklilik hem otomatik katılım sözleşmesi olan katılımcıların yararlanabileceği devlet katkısı 36 bin TL’ye kadar çıkabiliyor. Ek olarak, bir diğer değişiklikle birlikte toplu katkı payı ödemelerinin takip eden yıllarda devlet katkısı verilmesine imkan sağlanacak. Yani, BES’e bir yıl içerisinde alınabilecek devlet katkısı tutarının üzerinde destek hak edecek kadar prim yatıran bir katılımcı, fazla yatırdığı prim tutarı için ertesi yıl devlet katkısı alabilecek.

OKS’de yaşa bakılmayacak
Yeni dönemde, OKS’de yaş sınırı da ortadan kalkıyor. Mevcut haliyle, bir işyerinde çalışmaya başlayan 45 yaşından küçük kişiler, işverenlerince OKS’ye kaydediliyor ve brüt ücretinin yüzde 3’ü oranında prim kesilerek sigorta şirketine yatırılıyordu. Değişiklikle birlikte, OKS’den yararlanamayan 45 yaşından büyük kişiler için talep etmesi halinde sisteme girişine izin verilecek.

Birikimin yüzde 50’si çekilebilecek
BES’teki en önemli değişikliklerden birisi de konut alımı, evlilik, eğitim ve benzeri özellik arz eden durumlarda kısmi çekiş yapılmasına imkan tanınması olacak. Bilindiği üzere, BES’ten emekli olabilmek için en az 10 yıl prim ödemek ve 56 yaşını doldurmak gerekiyor. Emekli olmadan erken ayrılanlara devlet katkısı ya hiç ödenmiyor ya da eksik ödeniyor. Yeni dönemde, sistemden ayrılmadan devlet katkısı hesabındaki tutarlar hariç, birikim tutarının yüzde 50’sine kadar kısmen ödeme yapılabilmesinin önü açılacak. Kısmen yapılan ödeme tutarının yüzde 25’ini aşmamak üzere devlet katkısı hesabındaki tutardan da ödeme yapılabilecek. Bu düzenlemenin özellikle OKS’de girişleri artırması bekleniyor.

Birikimler temlik edilebilecek
Yeni dönemdeki önemli düzenlemelerden bir tanesi de BES birimlerinin temlik edilmesine imkan tanınması olacak. Hesap sahibinin talebi halinde, BES sözleşmeler bir alacak karşılığında başkasına devredilebiliyor. Ancak, bunun yöntemiyle ilgili bir düzenleme bulunmuyor. Yeni dönemde, BES hesabının devredilmesi durumunda hesap sahibine tanınan hakların devralan kişi tarafından nasıl kullanılacağını belirleme konusu netleşecek.

2022’de 500 milyar TL büyüklüğe ulaşacak
Emeklilik Gözetim Merkezi’nin açıkladığı 17 Aralık 2021 verilerine göre; 2021’in başından itibaren BES ve OKS katılımcı sayısı yüzde 5 artarak 13,3 milyona, devlet katkısı dahil toplam fon büyüklüğü ise yüzde 60 artarak 273 milyar TL’ye ulaştı. Yaşanan bu olumlu trende fonların başarılı performansının önemli katkıda bulundu. Sektör oyuncuları, Bireysel Emeklilik Fon Alım Satım Platformu (BEFAS) ile birlikte sağlanan işlem kolaylığı ve fon evreninin genişlemesi, 18 yaş altındaki ilginin artarak devam etmesi, aynı zamanda bazı vakıf, sandık ve dernek gibi kuruluşlardaki birikimlerin BES’e aktarımı, devlet katkısı oranının yüzde 30’a yükseltilmesi gibi gelişmeler ile birlikte 2022 sonu itibarıyla yaklaşık 500 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşılabileceğini öngörüyor. Diğer yandan, Otomatik Katılım Sistemi’nde 2017 yılından bu yana, yaklaşık 4 senelik kısa bir sürede, 6,2 milyon katılımcının sistemde birikim yapması sağlandı. Önümüzdeki dönem yeni işe girişler ve otomatik katılımda tasarrufu cazip hale getirecek düzenlemelerin hayata geçirilmesiyle birlikte büyük bir ivme kaydedebiliriz.

18 yaş altında ilgi artıyor
2021’in ortalarına doğru 18 yaş altının sisteme dahil olmasına imkan sağlanması ile birlikte vatandaşların sisteme olan talebi sektörde memnuniyet yarattı. En son açıklanan 17 Aralık 2021 tarihli EGM verilerine göre, 7 ay gibi kısa bir zaman diliminde 153 bini aşkın 18 yaş altındaki çocuk sisteme girdi ve devlet katkısı dahil yaklaşık 325 milyon TL fon büyüklüğüne ulaşıldı. Devlet katkısının yüzde 30’a yükseltilmesinin anne babaları, çocukları için tasarruf etmeye daha da özendireceği düşünülüyor. Bu kapsamda, 2022’de 1 milyon çocuğun sisteme girmesi bekleniyor.

Selçuk ALTUN /Dünya