Merkez Bankası politika faizi nedir?

Politika faizi; bir hafta vadesi olan repo ihale faiz oranıdır ve politika faizi TCMB (Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası) tarafından belirlenir. TCMB, bankaların repo taleplerini bu politika faizi üzerinden belirlemektedir.

Bankalar, TCMB ‘dan para alarak ellerinde bulunan tahvil ve bonoları teminat olarak verir ve repo yaparlar. Bankalar bu sayede kendilerine fon yaparlar. Para politikası kurulu aylık olarak toplantı yapmakta ve politika faizlerini açıklamaktadırlar. Politika faizi; kredi faizleri, döviz kuru, mevduat faizleri, kredi miktarlarını etkilemektedir. Bu sayede de hedef olan fiyat istikrarı için politika uygulanmış olur. Bu yüzden de bu faize politika faizi denmektedir.

Fakat politika faizinin tanımının ve amacının daha net anlaşılması için faiz nedir ile başlayalım.

Faiz Nedir?

Faiz ekonomi terimi olarak ele alındığı zaman, borç anlaşmalarından doğan ve satış sonucunda elde edilen gelir anlamına gelir. Ayrıca faiz, üretim amacıyla girdi olarak kullanılan sermaye sayesinde sağlanan kazanca da denmektedir. Bu tanımlama daha çok kapitalist bakış açısına uygundur. Çünkü üretim arasında yer alan sermaye, belli dönemlerde kullanılır. Karşılığında ise kullanılan bedel faiziyle birlikte ödenmektedir.

Faiz Oranı Nedir?

Reel ve nominal olmak üzere faiz oranı, farklı iki şekilde açıklanır. Bankalar ve türevleri kurumlar aracılığıyla açıklanan oranlara, nominal faiz oranı ismi verilmektedir. Enflasyona göre düzenlenen ve belirli bir müdahaleler bulunarak belirlenen ise reel faiz oranı olarak adlandırılır. Nominal orandan, reel faiz oranın çıkarılmasıyla da faiz oranı bulunabilir. Faiz oranları, aksi bir durum olmadığı sürece yıllık olarak planlanır. Ödünç alınmış paranın miktarının yüzdesine uygun vade dilimi hesaplanır.

Faiz Oranları Neden Değişir?

Faiz oranları yukarda belirtilen sebeplere bağlı olarak tanımlandığı gibi yine aynı sebeplerle de değişiklik gösterebilir. Çünkü bu sebeplerde yaşanan değişimler, dengeyi bozabilir. Buna göre faiz azaltıcı veya arttırıcı para politikaları uygulanır. Bu sayede oranlarda değişiklikler oluşur. Tabi ki bu gözlemler, vatandaşı ve yatırımcıları etkiler. Bunun nedeni, oranların değişmesi finans piyasasını ve değerlerin olumlu veya olumsuz dalgalanmasına yol açar.

Merkez Bankası Faiz Oranları

Ekonomideki son likidite kaynağı, piyasada bankaların ödünç para alabildiği ve bankalardan ödünç para alabilen bankaya Merkez Bankası denir. Merkez Bankası, faiz oranlarını, piyasayı etkilemek için belirlemektedir.

Para Politikası Kurulu ise faiz kararları, daha önceden ilan edilmiş olan takvim dâhilinde yapılan toplantılarında alınmaktadır. Para Politikası Kurulu toplantılarında faiz oranlarıyla alakalı olarak alınan gerekçeleri ve kararları ile aynı gün Merkez Bankası Genel Ağ web sayfasından açıklanmaktadır.

Bu sene açıklanan politika faizlerine göre, Geç Likidite Penceresi işlemlerinde uygulanacak Merkez Bankası borçlanma faiz oranının %0 olarak uygulanacak. Borç verme faiz oranı ise gecelik borç vermek ile alakalı olarak faiz oranına 150 baz puan eklenmesi şeklinde hesaplanmasına karar verilmiştir. 2020 faiz planları ise henüz resmi açıklamalarla belirlenmese de ekonomi doktorları konu hakkında bazı görüşler bildirmiştir. Resmi açıklamayla kesinliğe kavuşacaktır.

Genel Anlamda Faiz ve Politika Faizi Nedir?

Faiz, ekonomi biliminde iki anlamda kullanılmaktadır. Birinci anlamda faiz, bir borç anlaşmasının satışı sonucu elde edilen gelir oranıdır. İkinci anlamda ise üretim amaçlı girdi olarak kullanılan sermayenin gelir oranıdır. Bu iki anlam iktisadi açıdan birbirlerinden farklı değillerdir ve iktisatçılar tarafından faiz olarak nitelendirilirler.

Politika faizi ise en basit tabirle Merkez Bankaları tarafından belirlenen, bir hafta vadeli repo ihale faiz oranıdır. Merkez Bankaları bu faiz oranı üzerinden bankaların repo taleplerini karşılar. Bankalar ellerindeki tahvil ve bonoları teminat verip Merkez Bankalarından para alarak repo yaparlar. Böylece kendilerine fon oluşturmuş olurlar. En kaba tabirle “Faiz paranın fiyatıdır” diyebiliriz. (Politika faizi, yıl içinde genellikle aylık periyotlarda Para Politikası Kurulu toplantılarında açıklanır.)

Menkul kıymet nedir, çeşitleri nelerdir ve nasıl yatırım yapılır? TIKLAYINIZ!

Para piyasaları diğer piyasalardan farklı değildir. Merkez bankaları açısından da, para piyasalarında ya para miktarını ya da paranın fiyatı olan faiz oranını kontrol etmek mümkündür. Merkez bankaları para arzını değil de, faiz oranını kontrol etmek istediğinde, uygulanan politikaya faiz politikası denir.

Para politikası para arzı, kısa vadeli faiz oranları veya kurlar gibi enflasyon üzerinde belirleyici olan değişkenlerin kontrolüne dayanır.

Para politikasına, genellikle, “genişletici” ya da “daraltıcı” para politikası kavramlarıyla atıfta bulunulur. Genişletici para politikası, ekonomideki toplam para arzının artırılması anlamına gelirken, daraltıcı para politikası, genişletici para politikasının tersine, ekonomideki toplam para arzının azaltılması anlamına gelmektedir. Genişletici para politikası genellikle, ekonomideki durgunluk (resesyon) dönemlerinde ortaya çıkan işsizliği (para arzının artması sonucunda artan para miktarının, “paranın fiyatı” olan faizi düşüreceği varsayımından hareketle) yenmek amacıyla uygulanırken; daraltıcı para politikası, enflasyon oranını (para arzındaki azalışın, paranın fiyatı olan faizleri yükselteceği, yükselen faizinse insanların marjinal tüketim eğilimini azaltıp, marjinal tasarruf eğilimini artıracağı varsayımından hareketle) düşürmek amacıyla uygulanmaktadır.

Bu bağlamda bir ülkenin merkez bankasının politika faizini artırması yani paranın fiyatını artırması o ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında değerinin artması anlamına gelirken; politika faizini düşürmesi yani paranın fiyatını düşürmesi o ülkenin para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında değerinin düşmesi anlamına gelir.

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.