Negatif faiz nedir?

Negatif faiz, ekonomik hayatı tek düzelikten kurtarmak için ilk kez uygulamaya konulan yöntemlerden biridir. Bu yöntem ile merkez bankaları diğer bankalara uyguladıkları faiz oranlarını sıfırın altında tutmaktadır. Özellikle son zamanlara başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere birçok ülke için negatif faiz oranları konusu tartışılıyor. Bu konuda birçok farklı görüş bulunsa da negatif faizin gerekliliğini savunan, birçok düzenleyici bulunuyor. İlk olarak negatif faiz nedir konusuna değinelim.

Negatif Faiz Nedir?

ABD Merkez Bankası FED’in negatif faiz uygulama konusunda düşüncelerini sıklıkla dile getirmesi bilinmeyen birçok kişi için negatif faiz nedir sorusunu akıllara getiriyor.

Merkez Bankası politika faizi nedir?

İlk olarak 90’lı yılların başında Japonya tarafından uygulanan negatif faizi daha sonra sırasıyla birçok ülke uygulamaya başladı. İlk olarak değerlenen para birimi ile başı dertte olan İsviçre gibi ülkeler, çözümü negatif faiz uygulamasında buluyor.

Negatif faizi, merkez bankalarının bankalara uyguladıkları faiz oranlarının negatif seviyeye düşürülmesi olarak kısaca tanımlayabiliriz. Normal şartlarda bankalar, merkez bankasına para yatırdıkları zaman para alırlar. Negatif faizde ise, her banka yatırdığı para miktarına göre faiz almaz hatta üstüne para öder.

Ekonomiyi canlandırmak için geliştirilen negatif faiz, merkez bankalarının bünyesinde bulunan diğer bankalara uyguladığı ve mevcut enflasyon oranının altında tutulan faizdir. Negatif faiz hesaplamaları pek çok ülkede yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu uygulamanın amacı borçlanma maliyetlerini düşürmek ve kredi talebini artırmaktır. Negatif faiz uygulaması temelde bir para politikası aracı olmaktan çok kredi kullanana kolaylık sağlama ve banka hesaplarında para bulunduranlara ücret ödeme yükümlülüğü getiren bir sistemdir. Ekonominin durgun olduğu dönemlerde uygulamaya konulan negatif faiz piyasayı canlandırarak ekonomiyi durağanlıktan kurtarabilir. Negatif faiz uygulamasının amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Bankalara ucuz kredi vermek
2. Tasarruf sahiplerini harcama yapmak için cesaretlendirmek
3. Ulusal para değerini düşürmek
4. Yabancı para akışını hızlandırmak

Cari açık nedir? Türkiye’de cari açık neden oluştu?

Negatif Faizin Faydaları Nelerdir?

Negatif faiz uygulamasına geçen ülkelerde, merkez bankalarına emanet edilen paralar sürekli değer kaybettiği için, bankaların daha çok kredi vermesi ve sermaye sahiplerinin tasarruf yerine, tüketim ve yatırıma yönlenmeleri beklenir.

Neden negatif faiz politikası tercih edilir avantajları nelerdir?

Merkez bankalarının negatif faiz uygulamasının en büyük sebebi ekonomiyi canlandırmaktır. Negatif faiz ile parasını kullandırmak istemeyen fon sahipleri paralarını bankaya yatırmak yerine harcamayı ya da başka bir yatırıma yönlendirmeyi düşünürler. Yine negatif faiz ortamında kredi kullanımı artarak yatırımlara yönelme tercih edilebilir. Tüm bu gelişmelere bağlı olarak ekonominin canlanması beklenir.

Negatif faiz uygulamasının dezavantajı nedir?

Negatif faiz politikasına yönelik birçok eleştiri vardır. Bunların en başında gelen eleştiri nakdin finansal sistemden uzaklaşıp yastık altına yöneleceğidir. Diğer bir eleştiri ise bankaların maliyetlerinin artarak kredi vermekten imtina edecekleri ve kurumsal ve bireysel fon kullanıcıların nakit bulmakta zorlanacağı, yatırımların azalacağı yönündedir. Üçüncü bir eleştiri ise negatif faiz politikalarının kur savaşlarını tetikleyeceği yönündedir.

Negatif faiz Teoride ne diyor, uygulamada nasıl yansıyor?

Teoride, sıfırın altında faiz oranı şirketler ve hanehalkı için borçlanma maliyetlerini düşürmeli, kredilere olan talebi artırmalı. Pratikte, negatif faiz politikasının yarardan fazla zararının olması riski var. Eğer bankaların negatif faiz uyguladığı müşteri sayısı artarsa, nakit, bankalar yerine yastık altına gidebilir.

Fed Başkanı Janet Yellen, Kasım 2013’te, pozitif ancak sıfıra yakın bir faiz oranının dahi finansal kurumların fonlanmasına yardımcı olan para piyasalarını rahatsız edebileceğini söylemişti. Aradan iki yıl geçti ve Yellen ekonomik koşullardaki değişikliklerin ABD’de negatif faiz uygulanmasını gündeme getirebileceğini söyledi. Deutsche Bank ekonomistleri negatif faizin bankaya hücum ya da bazılarının korktuğu gibi nakit birikimini artırmadığını belirtti. Bunun kısmen nedeni bankaların negatif faizleri müşterilerine yansıtmamış olması. Ancak, hala, bankaların maliyetleri kendi üzerlerine devraldıktan sonra kar marjlarında (net faiz marjında) düşüş yaşanabilir ve bankalar kredi vermeye daha az istekli olabilir. Son olarak, giderek düşen faiz oranlarının ülkeler arasında daha rekabetçi olabilmek için kur savaşlarına da neden olabileceği endişeleri bulunuyor.

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.