Tahvil nedir ve çeşitleri nelerdir?

Tahvil; Devletin ve ya şirketlerin borçlanma amacıyla ihraç ettikleri menkul kıymete tahvil denir. 1 yıldan uzun olduğu için uzun vadeli borçlanma aracıdır. Tahvilin üzerinde nominal değer, kupon faiz oranı, nama ve hamiline bilgileri yer alır.

Nominal değer: Vade sonunda tahvil teslim edildikten sonra alınacak olan miktar.

Kupon faiz oranı: Tahvilin sunduğu faiz oranı

Tahvil riski en düşük yatırım araçlarındandır. Özellikle devlet tahvillerinin ödenmeme riski yoktur. Ancak savaş, kriz gibi ekstrem durumlarda ödenmeme riski vardır. Aynı şekilde şirketler tarafından çıkarılan tahvillerinde riski düşüktür. Şirketler herhangi bir iflas durumunda devlet borçlarından sonra tahvilleri ödemekle yükümlüdür.

Tahvil ikincil piyasalarda işlem görebilir. Yani alan kişi vadesi gelmeden başka bir kişiye tahvilini satabilir. Tahvilin değerini faiz oranları belirler. Piyasa faiz oranları ile tahvil değeri arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Piyasa faiz oranları çıktığında tahvilin değeri düşer, faiz oranları azaldığında ise tahvilin değeri artar. Sebebi ise yatırımcılar piyasa faiz oranları yüksek olduğunda tahvili almak yerine başka yerden yüksek faizli getiri elde edebilir. Ancak piyasa faiz oranları düşük olduğunda tahvilin faiz getirisi daha dikkat çekici olacaktır.

Tahvil İşlem Örneği

A firması 5 yıllık nominal değeri 100.000TL olan %12 kupon faizli ve yıllık faiz ödemeli bir tahvil ihraç ediyor. Ali isimli bir yatırımcı bu tahvili satın alıyor. Bu durum da

Ali, A firmasına 100.000TL’yi vermiş ve karşılığında tahvili satın almıştır. Ali

yıl sonunda 100.000 x 0,12 = 12.000TL
yıl sonunda 100.000 x 0,12 = 12.000TL
yıl sonunda 100.000 x 0,12 = 12.000TL
yıl sonunda 100.000 x 0,12 = 12.000TL
yıl sonunda 100.000 x 0,12 = 12.000TL ve tahvil vade süresi dolduğu için 100.000TL nominal değerle birlikte 12.000TL + 100.000TL = 112.000TL

Bu durumda Ali toplamda A firmasından 160.000TL almış olacak. Bu durum tahvil için basit bir örnektir. Ancak tahviller piyasa koşullarına göre sık sık ikincil piyasalarda el değiştirebilir. Ayrıca türlerine göre de değişiklik gösterebilir.

Tahvil Türleri (Çeşitleri)

Tahviller çeşitli biçimlerde ihraç edilebilir. Kanunlara uyduğu sürece bir çok türde ihraç etmek mümkündür. En çok kullanılan tahvil türleri aşağıda açıklanmıştır.

• Devlet Tahvilleri

Devlet tarafından ihraç edilen ve ya devlet tarafından satın alınan borçlanma senetleridir. Riski yok denecek kadar azdır. En kötü durumunda para basarak dahi ödeyebilir. Ek olarak gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. Ayrıca devletler para arzını daraltmak ve ya genişletmek amacıyla da tahvil alım ve ya satımı yapabilir.

• Özel Şirket Tahviller

Özel şirket tarafından yabancı kaynak amacıyla yapılan borçlanma senedidir. Riski aynı devlet tahvilleri kadar azdır ancak devlet tahvillerinin riski daha düşüktür. İflas gibi bir durum da firma devlet borçlarından sonra tahvilleri ödemekle yükümlüdür.

• Sıfır Kuponlu Tahviller

Herhangi bir kupon faizi ve faiz ödemesi bulunmayan tahvillerdir. Tahvili alan kişi nominal değerin daha altında bir bedel ile satın alır. Vade sonunda sadece nominal değerini alarak tahvili teslim eder.

YATIRIM VE FİNANSAL OKURYAZARLIK HABAERLERİ İÇİN TIKLAYINIZ!

• Geri Çağrılabilir Tahviller

Tahvili ihraç eden tarafın vade süresi dolmadan tahvili geri satın alabildiği tahvillerdir.

• Başa Baş Tahviller

Tahvilin nominal değeri üzerinden satıldığı tahviller. Genellikle piyasa faiz oranı ile tahvilin kupon faiz oranının eşit olduğu durumlarda görülür.

• İkramiyeli Tahviller

Tahvil talebini arttırmak amaçlı kura vb. yöntemlerle ek ikramiye veren tahviller.

• Primli Tahviller

Tahvili ihraç eden kişinin geri alırken nominal bedelinden daha yüksek bir bedel ödediği tahviller. Bu duruma “itfa primi” denir. Ayrıca nominal fiyatının altında satılan tahvillerde primli tahviller içerisinde yer alır.

• Güvenceli Tahviller

Şirketlerin ödeme güvencesi amacıyla bir teminat gösterdiği tahviller.

• Kâra Katılmalı Tahviller

Şirketlerin tahvil talebini arttırmak için şirket karına iştirak imkanı sağladığı tahviller.

• Değişken ve ya Endeskli Tahviller

Tahvil sahiplerinin enflasyona karşı korunma amacıyla her yıl yeniden değerlendirmeye aldığı tahviller. Döviz kuru, altın fiyatı, libor faiz oranı gibi değişkenler baz alınabilir.

• Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahviller

Belirlenmiş koşullar ile tahvilin hisse senedine dönüştürülebileceği tahviller. Seçim hakkı tahvili alan kişiye bırakılır. Eğer tahvil hisse senedine dönüştürülürse, tekrar tahvile dönüştürülemez.

YASAL UYARI

Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi, beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.