İstanbul °C
Bir Z kuşağı hareketi: “GameStop”
Farkında mısınız bilmiyorum ama finans piyasalarının bütün ezberlettiği doktrinler ve bu zamana kadar bazı büyük kuruluşların daha fazla fon yaratmak için uyguladığı yöntemler, 12 Ocak tarihinde reddit sitesinde örgütlenen bir grup küçük yatırımcı gencin GameStop isimli bir hisse senedini aynen kitlesel bir hareket formunda satın alması ve bu gençlere de Elon Musk gibi büyük aktörlerin destek verip katılmasıyla bir şok dalgası yaşadılar. Çoğunluğu Z Kuşağında olan bu kitle, koskoca şirketler ve küresel nitelikteki büyük oynayıcıları ciddi ciddi köşeye sıkıştırıp, hatta açığa sattıkları hisse senetlerini de piyasadan satın almaya sokarak kötü bir döngüye sokup ağlattılar.
Bir Z kuşağı hareketi – “Game”“Stop!”
Ekonomist olmadığım için gerçekleşen bu olayı çok basit bir şekilde anlatacağım, zira akabinde ben daha çok alanım olan bu olayın sosyal ve kitlesel hareket noktasındaki perde arkasını açıklamaya çalışacağım. Z’leri anlatacağım, çünkü Z Kuşağı ile birlikte artık yeni bir kitlesel hareketler çağına da geçiş yapmış bulunuyoruz.
GameStop, pandemi sürecindeki dijitalleşme ile perakende mağazalarının çoğunluğunu kapatmış bilgisayar oyunları ve konsolları satan zarar eden bir şirket. Bu şirketin açığa alınmış milyonlarca hisse senedi dönüyor finans piyasalarında. Melvin Capital gibi güçlü yatırımcıların fonladığı büyük finansal aktörler GameStop hissesinin daha fazla düşeceğini tahmin ettiklerinden (belirlediklerinden!) açığa alınmış hisse senetlerini ödünç alıyorlar ve ellerinde olmayan hisse senetlerini yatırımcılara satıyorlar. Vade sonunda da yüksekten sattıkları bu hisse senetlerini düştüğü fiyattan piyasadan çekip, satın alan kişilere teslim edip aradaki farktan kar elde ediyorlar. Rakamlarla anlatayım:
Melvin Capital’in açığa alınmış ve düşmesi muhtemel görünen GameStop hisse senedini sattığı fiyat: 20 $ diyelim
Vade sonunda düşmesi beklenen tutar: 14$
20$-14$=6 $ à Her bir hisse senedinden 6$ kar elde edilmesi büyük yatırımcıların beklentisiydi.
Ancak 12 Ocaktan itibaren reddit üzerinde örgütlenen perakende yatırımcılar, GameStop hisse senedini kolektif bir şekilde satın alarak değerini 27 Ocak tarihinde 483$ yükseltti. Yani Malvin C. vade sonu gelmiş yatırımcıya 20$’dan sattığı hisseyi, 483$’dan satın alıp verecekti.
20$-483$= -463$ à Malvin C.’in açıktan sattığı hisse senedi başına zararı 463$’dır . Süreç ile toplam zararı 5 milyar dolar olarak açıkladılar.
Büyük yatırımcılar bu panikle aradaki zararı kapatmak için yeniden açıktan GameStop hisse senedini satın alarak hisse senedinin piyasa değerini katlıyorlar. Bahsettiğim döngü bu noktada oluşuyor. O nedenle bu hisse senedi için çeşitli sınırlandırmalar getirildi.
Şimdi büyük yatırımcı buna ağlayarak manipülasyon dedi. Ancak 14.000 çalışanı olan Y ve Z kuşaklarının gözdesi GameStop’ın mevcut hissesinden daha fazla açık hissesinin satılması ve firmanın mevcut değerinin düşürülerek iflasa zorlanması da bu genç jenerasyonlar açısından bir manipülasyondu. Kaldı ki; acaba böyle yutulan kaçıncı şirketti. Bu noktada işte farklı bir kimya çalışmaya başlıyor.
Birçok kişi olayı finansal açıdan ele almış, ana odağın kar elde etmek düşüncesi olduğunu düşünerek kısmen ama büyük ölçüde yanılıyorlar. Ancak GameStop hareketini ivmelendiren ve son zamanlarda da gündemimizde de çok konuşulan Z Kuşağının, kimyası ve düşünme boyutu ile değerleri bilinenden çok farklı çalışıyor. Hakikatten onlar “Game stop!” yani “Oyun bitti!” diyorlar.
Kim bu Z’ler?
Aslında Z Kuşağı ile ilgili kendi youtube kanalımda çok önceden bir video hazırlamıştım. Buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. Yine de özet geçecek olursam, yapılan araştırmalar ışığında bu kuşak, doğdukları 2000 yıllarından bu yana dijitalleşme ile önceki kuşaklardan çok daha fazla uyaran ve veri işlediler. Bir Y kuşağının 1 yıllık verisini, bir günde işlediler. Sonuç olarak önceki kuşaklardan daha gelişmiş bir beyinleri ve prefrontal lobları bulunuyor. Bu onları daha farkında ve daha duyarlı hale getirdi. Her bir sorunun verilerini, sonuçlarıyla birlikte irdeleyebiliyorlar.
Bu duyarlılık onları sürdürülebilir görmedikleri, adil ya da etik bulmadıkları konularda çok rahatlıkla harekete geçebiliyor. Her şeyin başında “eşitlik, özgürlük ve adalet” diyen Z jenerasyonu “dürüst ve aktivist” bir kuşaktır. Kurum ve kuruluşlardan “açıklık, dürüstlük ve şeffaflık” bekliyorlar. Bu karşılanmadığında ya da herhangi bir kurumda bir kusur bulduklarında ise anında o devamlı bulundukları sosyal platformlar içerisinde kendi akranları ile paylaşıp, rahatlıkla bir olayı kitlesel bir harekete dönüştürebiliyorlar. Bu kuşak, çok iyi örgütleniyor ve birbirleriyle güçlü bağlar geliştiriyor. Çünkü kendi aralarında hiyerarşi yok, otoriteyi de tanımıyorlar ve kabul etmiyorlar. Ancak daha iyi, daha sürdürülebilir olanı uygulayan birini görürlerse, liderlerinden biri yapabilirler ve izleyebilirler. Yani bilgisayarın, telefonun başında bir başlarına hiçbir yapmıyor gibi görünebilirler ama istediklerinde anında çok olabiliyorlar.
Z’ler ile Birlikte Yeni Kitlesel Hareket Reformu
Birkaç gündür öyle çok paylaşım okudum ki hem twitter, hem reddit üzerinde bu çocukların paylaştığı. Bu kitlesel hareketi sadece finansal açıdan değerlendirmek yani kar elde etme dürtüsünü konuşmak çok yanıltıcı olur. Zira Z Kuşağı için “daha fazla insan” olma durumu “daha fazlasına sahip olan insan” durumunu yıkıp geçecektir. Üstelik bu kuşak ile birlikte artık bu tip hareketleri daha sık izleyeceğiz. Çünkü kitlesel hareketlerde artık önceleri okuduğumuz ya da aldığımız eğitimlerden çok farklı bir noktaya geldi.
Bu hareketi başlatan bu kuşağa ait kişiler, özellikle bu küçük fonlardan ya da firmalardan beslenen büyük fon sahiplerinin yaptıkları “doğru bulmadıkları” usulsüzlüklere karşı duruş sergiliyor. Baskılara ve zaman zaman hisse senedinin fiyatının düşmesine rağmen, hisseden çıkarak değerini düşürmüyorlar. Onları korkutmaya çalışıyorlar ve hemen hemen her finansçı uyarıyor, “kaybedeceksiniz”, “zarar edeceksiniz” ama onlar “kolektifi terketmeyeceğim, başladığımda da sıfırdım, bittiğinde de sıfır olabilirim” diyor. Hatta hareketi başlatan kişi 50.000$ ile başladı ve şu anda 50.000.000$ ‘ı var ve “başladığım noktaya dönebilirim ama derslerini alana kadar bırakmayacağım” diyor. Bu gençler artık yeni tip kitlesel hareketleri başlatan reformu; yani mizahın gücünü kullanarak bu baskıları püskürtüyorlar.
Bazı ülkeler insanları güçsüzleştirerek ya da korkutarak daha fazla baskı yaratabileceklerine inanabilirler. Ancak insanlar açlıkta birleşir ki, bu Z kuşağında çok daha rahattır. Açlık son noktadır, sürdürülemeyen noktadır, kaybedecek bir şeyi kalmayan canlı ya savaşacaktır ya kaçacaktır. Bu kitlesel harekette de ailelere zamanında zarar vermiş ve kendilerini maddi anlamda daha fazla şişirmiş bazı kurumlara ve kişilere duyulan güçlü bir tepkinin olduğu rahatlıkla sosyal platfomlarda paylaşımlarından görülmektedir.
Ayrıca önceki kuşaklara ve kurumlara insanlık dersi vermek adına bazıları hisseden çıktı. Ama kazandıkları tutarı çocuklara gıda yardımında bulunarak, hasta iki çocuğun kalp ameliyatını gerçekleştirerek, Afrika’daki çocuklara su kuyusu açtırarak vb. kullandılar. Bunları da reddit üzerinden paylaştılar.
Onlar için; sürdürülebilirlik ve işbirliği önemli ama asıl gerçekleştirecekleri iyi insan eylemleri bu kuşak içerisindeki bir bireyin sosyal onayı ve kabulü için çok önemli.
Bu noktadan itibaren böyle kitlesel hareketleri fazlasıyla göreceğimizi düşünüyorum;
- Z ve alfa kuşaklarının biyolojik nitelikleri,
- Haksızlıklara ve zorbalara karşı hareketlerin arttırdığı dopaminin yani haz duygusunun devamlılığı arzusu (Joker filmindeki gibi)
- Hem küresel ısınmanın yani hissettiğimiz bu sıcakların biz dahil tüm memeliler üzerindeki hormonel etkileri,
- Pandemideki karantinanın yarattığı bireyler arası mesafeden dolayı oksitosin hormonu düşüklüğünün, insanları böyle kitlesel olaylara dahil olarak bir araya gelme dürtüsünü ivmelendirmesi,
- Dijitalleşme ile daha fazla insana ulaşabilme gücü bu hareketleri tüm dünyada gözle görülür şekilde hızlandıracaktır.
Özellikle Z Kuşağı ile çalışan bir sürdürülebilirlik ve kitlesel algı uzmanı olarak onları ve bu olayı bende yakından takip edeceğim. Z Kuşağı; onlar gerçekten çok güzeller, ondan zor bu çocukları kazanmak. Yeniden görüşene kadar farkındalıkla, iyi insan eylemlerinde ve sürdürülebilirlik için işbirliğinde kalın.
Saygı ve sevgiler,
YORUMLAR