Duygu Yönetiminde Ustalaşmak

Duygu yönetiminde ustalaşmak yaşam yolculuğumuzun her anından daha fazla doyum almamıza katkı sağlar. Bizler duygu ve düşüncelerimizle her an deneyimlerimizi yaratan, deneyimlerimizle de her daim gelişim ve dönüşüm yolculuğunda olanlarız. Peki duygularımızın ne kadar farkındayız? Duygu yönetiminde ne düzeyde ustayız?

Duygularımız davranışlarımızda önemli rol oynar. İş ya da özel yaşantımızda duygularımız hep karşımıza çıkar. İçsel dünyamızdan karşılıklı ilişkilerimize kadar duygularımızın etkisini derinden hissederiz. Bu nedenle duygularımızın farkında olmak ve duygularımızı doğru yönlendirmek, duygularımız üzerindeki kontrolümüzü güçlendirir. Duygularımızın efendisi olmak, yaşamımızın kontrolünü de ele almaktır.

Duygu yönetiminde ustalaşmak, doyumlu bir yaşam sürmenin önemli unsurlarından biridir. Duygu yönetiminde ustalık kazananlar, duygularının yaşam amaçlarına hizmet etmesine olanak tanır. Hem kendi hem de başkalarının duygularının daima farkında olanlar, kendini ve ilişkilerini en iyi şekilde yönetebilen güçte ruhlardır. Duygularının efendisi olanlar, düşüncelerine de her koşulda hâkim olanlardır.

Bu yazımda siz değerli okuyucularımla duyguların dünyasında gezinerek, duygu yönetiminde ustalaşma yolunda bir keşif yolculuğuna çıkacağız. Keyifle okumanız temennimle.

Duygu Kavramı Üzerine

Duygu iç ve dış dünyamızdan gelen etkilerin bizde izlenimler yaratmasıdır. Başkalarına ya da deneyimlerimize yönelik yoğun hislerimiz duygu olarak nitelendirilir.

Goleman ‘ın tanımıyla duygu; “Bir his ve bu hisse dair belirli düşünceler, yaşanan psikolojik-biyolojik haller ve hareketlerdir.” Bizi harekete geçiren ve davranışlarımızı yönlendiren duygular, arzularımızı da ayrıca besler. Yine Goleman duyguların öğrenme potansiyelimizi harekete geçirerek, sorularımızla bilinmeyeni aramamız konusunda bizi etkilediğini öne sürer.

Schrerer’e göre duygular bizi hareket geçirmek için hazırlar, sosyal ilişkilerimizi düzenler ve davranışlarımızı şekillendirir. Antik felsefede Stoacılar, duygularının etkisinde kalmayan kişinin bilge olduğunu savunmuşlardır. Platon duyguların mantıkla yönlendirilmesi gerektiğini savunurken, Descartes ise duyguların düşüncelere bağlı geliştiğini öne sürmüştür.

Duyguların dünyasında karşımıza duygusal zekâ, duygusal emek, duygusal kimlik ya da duygusal iklim gibi farklı kavramlar çıkar. Peki nedir bu kavramların açılımı? Gelin isterseniz bu kavramların dünyasında usulca gezintiye çıkalım.

Literatürde ilk kez 1983’de Hochschild tarafından kullanılmış olan duygusal emek,  kişinin çalışma hayatı boyunca kendisinden beklenen duyguları sergilemesi ve davranışlarını yönetmesidir.  Belirli bir çevre içerisinde var olan grup üyelerinin sosyal etkileşimi süresince ortaklaşa oluşturdukları duygular ise duygusal iklim olarak tanımlanır. Kişinin nasıl tepkide bulunduğu ve duygularını nasıl açıkladığı duygusal kimliğini yansıtır. Duygusal zekâ ise kişinin kendisinin ve başkalarının duygularını kontrol edebilmesi, duyguları arasında seçim yapabilmesi ve duygularını hayatına yön vermek adına kullanabilme yeteneğidir.

Bu kavramları satırlarıma taşımamın nedeni, her birinin duygu yönetiminde ustalaşmak adına önemli olduğu inancımdır. Duygu yönetiminde başarılı olanlar duygusal farkındalıkla, iş yaşamında, özel yaşamında ve sosyal yaşamında daima gücünü elinde tutanlardır.

Duygu Yönetimi Nedir?

Literatüre baktığımızda duygu yönetimiyle ilgili birçok tanımlama karşımıza çıkar. Bir tanımlamaya göre duygu yönetimi; “Davranışlarımız üzerinde duygusal aklımızın egemen olmasını engelleyerek, aklımız ile duygularımızı iyi tanıyarak, onları doğru yer ve zamanda yönlendirebilmemiz” şeklindedir. Bir başka duygu yönetimi tanımı ise; “Kararların alınmasında gerçek değerlerin, hayallerin ve hislerin beklentilerden ayırt edebilmesi ve duyguların başkalarına zarar vermeden istenilen düzeyde yönlendirebilme olgunluğunun gösterilmesidir. ”  Duygu yönetimiyle ilgili araştırmak isterseniz daha birçok tanım karşınıza çıkacaktır.

Duyguların etkin yönetilebilmesi için sahip olunması gereken bazı özellikleri ise size şu şekilde sıralayabilirim:

• Kişinin duygusal birikimlerini kontrol edebilecek öz denetime sahip olmak
• Duyguları yönlendirebilme becerisine sahip olmak
• Duygusal farkındalığa sahip olmak
• İyimser bakış açısına sahip olmak
• Açık iletişim kanallarını etkili kullanmak
• Motive edici ve destekleyici olmak
• Taleplere karşı onurlandırıcı olmak
• Eleştirel yaklaşım göstermemek
• İş birliğine açık olmak
• Uzlaşmacı tavır sergilemek
• Çatışmaları etkin yönetmek
• Duyguları ve beklentileri önemsemek
• Güven verici yaklaşım sergilemek
• Uyumlu olmak

Yukarıda sıraladığım becerilere sahip olmak ya da bu becerileri geliştirmekle beraber, duygusal olgunluk gösterebilmek de duygu yönetiminde ustalaşmak  için önemlidir.

Duygusal olgunluk duyguların farkında olarak duyguların yönetilebilmesidir.

Duygu yönetiminde duygusal olgunlukla birlikte:

• Duyguların farkında olunması
• Duyguların doğru tanınarak yönlendirilebilmesi
• Duygulara uyum sağlayabilme becerisine sahip olunması
• Duyguların etkili kullanılabilmesi önem taşır.

Duygusal olgunluk düzeyiniz elbette duygu yönetiminde ustalaşmanıza önemli katkı sağlar.

Duygusal olgunluğu sayesinde kişi;

• Başkalarıyla ve yaşamla uyum içinde yaşar
• Farklılıklara saygı duyar
• Yaşamda karşılaştığı problemleri rahatlıkla çözer
• Kendini ve düşüncelerini en iyi şekilde ifade eder
• Başkalarıyla doyumlu ilişkiler kurar ve sürdürür
• Kendiyle ve yaşamın sonsuzluğuyla ahengi yakalar

Kişilerin duygu yönetiminde ustalaşmasını destekleyen önemli yaklaşımlardan biri de profesyonel koçluk desteğidir.

Duygu Yönetiminde Koçluk Desteği

Kendini tanıyan ve duygularının bilincinde olan kişi duygu yönetiminde başarılı olur. Başkalarının duygularını anlayabilmek için önce kendi duygularımızı anlamamız gerekir. Kendi duygularımızın farkında olmalıyız ki, başkalarının duygularını anlayabilelim. Bunun için de en önemli becerilerden biri empati yeteneğidir.

Sahip olduğumuz değerler, geçmiş deneyimlerimiz, yaşam algımız ya da düşünce kalıplarımız duygularımızın kontrolünde önemli rol oynar. Hoşgörü, iyimserlik, sevecenlik, doyum gibi pozitif duygularla duygu sermayesine yatırım yapmak, duygu yönetiminde ustalaşmamıza katkı sağlar. Kendimize ve başkalarına duyduğumuz saygı yine duygu yönetiminde başarımızı arttırır. Kendimize yönelik iç görü ve farkındalık çalışmalarıyla nelerin duygularımızı yönetmemize engel olduğunu keşfedebiliriz. Koçluk gereksinimi doğuran önemli gündem konularından biridir duygular ve duygu yönetimi. Koçun sorularıyla tuttuğu aynada, kişi kendi içsel yolculuğuna çıkarak duyguları üzerinde derinlemesine çalışabilir. Duygularında ustalaşma arzusunda olan bir kişiye, profesyonel bir koç yol arkadaşlığıyla kolaylaştırıcı olur.

Yazımın bu son bölümünde paylaştığım koçluk sorularıyla, arzu ederseniz sizler de duygularınızın dünyasına bir keşfe çıkabilirsiniz.

• Hangi duygu sizi yaşamın akışından alıkoyuyor?
• Sizi kısıtlayan en belirgin duygularınız neler?
• Hangi duygularınız tutkunuzu besliyor?
• Size yaşam doyumu hissettiren duygularınız neler?
• Duygusal olgunluk seviyenize 1 ila 10 arasında kaç puan verirsiniz?
• Size hüzün veren en belirgin duygunuz nedir?
• Sizi hangi duygular daha fazla kaygılandırıyor?
• Hangi toksik davranışlar duygularınızı olumsuz etkiliyor?
• Geçmişte hissettiğiniz hangi duygu size kendinizi güçlü hissettiriyor?
• Şu an hangi duyguyu tekrar yoğun bir şekilde hissetmek isterdiniz?
• Duygu yönetiminde kendinizi ne düzeyde başarılı görüyorsunuz?
• Duygu yönetiminde daha başarılı olmak için neye ihtiyacınız var?
• Pozitif duygusal sermayenizde neler var?
• Hangi duygunuz sizi tam anlamıyla yansıtıyor?
• Duygularınızda ustalık kazanmak yaşamınıza nasıl katkılar sağlar?

Kendi içsel dünyanıza yolculuk yaparak, kendinize soracağınız sorularla en derin duygularınızı daha iyi tanıma ve duygu yönetiminde ustalık kazanma yolunda ilerlersiniz. Yaşam yolculuğunuzda duygularınızda ustalık kazanmak başkalarıyla güçlü bağlar kurmanıza ve yaşam doyumunuzu arttırmanıza katkı sağlar.

Duygularınız sizi değil, siz duygularınızı yönetin!

Başka bir yazıyla buluşmak ve keşfe çıkmak dileğiyle, sevgiyle ve sağlıkla kalın!

Uzm. Hem. Şenay Zuhur

Diyabetle Yaşam ve Sağlık Koçu

ACC, ICF Bütünsel Gelişim Koçu & Kariyer Koçu& MBA

Kaynaklar

1. Goleman, D. (2007). Duygusal zeka. (B. S. Yüksel, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları.
2. Acar, E. (2007). İşletme yönetiminde duygusal zekânın yeri ve önemi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
3. Çakar, U. (2002). Duygusal zekânın dönüşümcü liderlik davranışı üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
4. Çakar, U. Ve Arbak, Y. (2004). Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu-zekâ ilişkisi ve duygusal zekâ. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (3), 23-48.
5. Çeşitçioğlu, M. (2003). Kaliteli İnsan, İstanbul, Alfa Yayınları.
6. Güngör, M. (2009). Duygusal emek kavramı: Süreci ve sonuçları. Kamu-İş Dergisi , 11 (1), 167-184.
7. Rivera, J. D., & Paez, D. (2007). Emotional climate, human security, and cultures of peace. Journal of Social Issues (63), 235-253.
8. Mayer, J. D., Caruso, D. R., & Salovey, P. (2000). Emotional intelligence as Zeitgeist, as personality, and as a mentalability. R. Bar-On, & J. D. Parker içinde, The Handbook of Emotional Intelligence: Theory, Development, Assessment, and Application at Home, School and in the Workplace (s. 92-117). New York, USA: Jossey-Bass/Wiley.
9. Barutçugil, İ. (2002). Organizasyonlarda duyguların yönetimi. 1. Baskı. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
10. Khairani, R., & Putri, D. E. (2009). Differences of emotional maturity between men and women who married young . Unpublished article, Gunadarma University, Undergraduate Program, Faculty of Psychology.
11. Kapak resmi Jackson David tarafından hazırlanmış olup Pixabay üzerinden alınmıştır.